CÁ BỐNG MẮT TRE - TỪ KẾ TƯỜNG

 

MỘT GÓC TRỜI QUÊ:

CÁ BỐNG MẮT TRE

Cùng họ cá bống, nhưng con cá bống mắt tre rất đặc biệt vì nó không trốn chui trốn nhủi trong hang hốc hay vùi dưới bùn sình mà lôi nhởn nhơ trong dòng nước mát trong như con… cá kiểng người ta nuôi trong hồ kiếng. Cá bống mắt tre cũng là loài cá hiền lành, gần gũi, thân thiện với con người, chúng không hoảng sợ mà lúc nào cũng tung tăng bơi lội khi nước lớn từ sông chảy vào rạch rồi từ rạch bắt đầu chảy vào mương vườn. Cá bống mắt tre ăn phiêu sinh vật trôi theo váng phù sa, chúng sống từng đôi hoặc theo bầy như trang điểm thêm, góp thêm màu sắc cuộc đời và gắn liền với kỷ niệm thời thơ ấu của người sinh ra ở quê, ở miệt vườn, miệt rẫy.

Ngày nhỏ tôi đi học trường xa toàn đi bộ. Lớp nhì, lớp nhất vẫn quần cụt đen (quần đùi), áo sơ mi trắng ngắn tay, chân đất cuốc bộ non 2km đường tới trường. Mùa mưa đất bùn trơn nhầy, có đoạn giống như đi pa-tanh, không quen sẽ “chụp ếch”, té lăn đùng xuống ruộng. Mùa nắng cả một cánh đồng không như bốc cháy nếu không có những cơn gió từ phía sông Bến Bạ thổi qua cánh đồng những đứa học trò chân đất như tôi thuở ấy sẽ bị thiêu sống trên con đường đất trắng xa thăm thẳm.

Nhưng may sao, ở hai đầu con đường đến trường xa thăm thẳm ấy có những vườn dừa nối sát nhau, cắm mặt đi riết rồi cũng tới. Vườn dừa chạy cặp theo hai bên đường, toàn bóng dừa mát rượi và những con mương đầy nước. Tôi thích đi dọc mương vườn tìm lũ cá mắt tre, chúng chọn những chỗ nước trong để bơi lội nhỡn nhơ, hình ảnh những con cá bống mắt tre gợi cho tôi sự thanh bình, trầm mặc. Cá bống mắt tre cỡ đầu đũa ăn, dài khoảng 2cm, thân hình thon gọn, có sọc rất đẹp. Cá bống mắt tre không nhút nhát mà rất dạn dĩ, chúng bơi lội sát bờ mương và tôi có thể cúi sát mặt nước để quan sát chúng.

Tôi không hiểu tại sao gọi là cá bống mắt tre. Có thể do thân hình của chúng có những hoa văn như mắt của cây tre nhiều đốt chăng? Nhưng tôi biết rất rõ cá bống mắt tre gắn liền với mương vườn, mà người miệt ruộng, miệt vườn mới biết. Tôi thường bắt cá bống mắt tre nuôi trong lon sữa bò, nhưng rồi chúng cũng chết vì xa rời vùng nước trong veo lẫn váng phù sa màu mỡ. Không riêng gì tôi mà mấy đứa con gái tuổi với tôi ngày ấy thường bắt cá bống mắt tre nuôi trong lon sữa bò, trong hũ keo thủy tinh để chơi nhà chòi, chăm sóc rất cẩn thận nhưng cá bống mắt tre cũng không sống nổi, Nhiều lần như vậy nên tôi kết luận cá bống mắt tre không thể sống ngoài môi trường quen thuộc của chúng là mương vườn, được tung tăng theo váng phù sa.

Lâu rồi, về quê, đi trên mương vườn lúc nước đang lớn, tôi cố ý tìm những con cá bống mắt tre ngày thơ ấu nhưng tuyệt không thấy. Cá bống mắt tre và cá ốc mít gần như tuyệt chủng trong mương vườn khiến tôi đau đáu những kỷ niệm tuổi thơ. Tôi không hiểu vì sao? Có lẽ chỉ một lời giải thích môi trường nước trong kênh, rạch, mương vườn quê tôi bây giờ bị ô nhiễm không thể cứu chữa bởi những ao tôm công nghiệp bùng phát tràn lan, mất kiểm soát. Những ao tôm công nghiệp tự phát này đã xả nước thải ra môi trường nước mỗi ngày khiến các loài thủy sản bị tận diệt. Huống chi con cá bống mắt tre nhỏ bé, hiền lành thích nhởn nhơ trong dòng nước sạch trong veo như tôi đã từng thấy?

TỪ KẾ TƯỜNG