Tranh minh hoạ của NHẬT QUANG
LỐI THU PHAI
TIẾNG MƯA TRONG VƯỜN KHUYA
Bất chợt mưa về lúc nửa khuya
Lao xao nhẹ gót bước em về
Vườn xưa hoa ngọc lan vừa nở
Thoảng rớt vào đêm hương tóc thề.
Lá khẽ khàng nghiêng từng cánh mỏng
Áo lụa bên thềm nghe gió qua
Tiếng mưa trầm đục vờ quên lãng
Hát dạo bên đời khúc tình xa.
Chim hoang xao xác lời tình tự
Khắc khoải bên hồ bóng trăng suông
Hiên lạnh một đời sao khỏi dột
Vùi trong bụi cỏ dế kêu sương.
Tôi nhớ luống cải vàng xa lắm
Trong tiếng mưa đêm chốn quê nhà
Đâu miền trú ẩn ta về ngụ
Em bến bờ nào giữa phong ba.
Bao giờ mầm hạt lên xanh nhỉ
Tình có đơm hoa chốn đất cằn
Mưa vẫn mưa xưa ngày bão rớt
Ai còn hò hẹn giữa mùa trăng?
NGUYỄN AN BÌNH
7/10/2025
Tranh sơn dầu Nhật Quang
MỘT CHÚT TẢN MẠN VỀ
Nhạc Sĩ TRÚC PHƯƠNG
1-Tình yêu của tôi và dòng nhạc của Trúc Phương
Hồi đó, rất lâu - vào khoảng thập niên 50. Lúc đó nhạc sĩ Trúc Phương chưa nổi tiếng. Anh Phương ôm đàn thùng cùng anh Văn Xe đàn cho Ban văn nghệ thông tin tỉnh Trà Vinh, với giọng ca chính là Văn Xe và cô Ngọc Ánh. Anh vốn là người sinh trưởng ở quận Cầu Ngang.
Sau khi đậu tiểu học, tôi ghi danh lớp đệ thất trường trung học Long Đức. Sở dĩ tôi chọn trường này vì trường có chương trình dạy thay vì 4 năm thi trung học thì có khi 2 năm hoặc 3 năm có vài anh chị đi thi và đã đậu trung học.Chủ trường lúc đó là chú thiếm Hai Nhơn.Ngoài chú thiếm ra trường còn qui tụ các thầy cô rất giỏi như thầy Đức, thầy Phổ, thầy Ninh, thầy Tố...Vì trường dính líu đến chính trị nên bị đóng cửa sau mùa hè năm 1957.Tôi cùng một số bạn khác đầu quân vào Trường Nguyễn Quan Anh vì lẻ đa số các thầy bên Long Đức đều qua đây, trừ một số thầy bị bắt như thầy Ninh và thầy Tố . Chú thiếm hai chạy thoát ra ngoài khu cùng các con của chú thiếm. Bé Hai đứa con lớn của chú thiếm nghe đâu bị chết ngoài ấy.Sau năm 1975 người ta thấy chú thiếm hai về Sài Gòn. Chú Hai Nhơn bị mờ cả hai đôi mắt vì bị ảnh hưởng của bom lân tinh, còn thiếm hai chính là bà Bùi Thị Mè.
Niên học 1960-1961 trường trung học Bán Công Trung Học Trần Trung Tiên có mở cuộc thi tuyển học sinh vào lớp Đệ Tam, tôi nộp đơn thi và đã đậu vào lớp nầy. Vào thời gian đó tôi mê cổ nhạc hơn là tân nhạc.Tôi đi xem văn nghệ chỉ chú ý đến mấy cô đào, anh kép cải lương. Nhưng khi vào học trường Trần Trung Tiên, tôi đã thay đổi, tôi lại mê âm nhạc. Ở đây tôi đã yêu và đựơc yêu.Tôi yêu D, một cô bé lớp đệ ngũ. Chúng tôi có những buổi tập dợt văn nghê chung với nhau. Chúng tôi có cùng sở thích đánh vũ cầu. Ngày tháng có dịp gặp nhau nhưng tôi chưa có dịp tỏ tình. Một hôm nàng sang nhà tôi xin mồi lữa, lúc ấy tôi đang thổi nấu dùm thiếm tôi nồi cơm chiều vì thiếm bận việc. Nhìn D lui cui thổi lửa để mồi nhúm cây khô. Tôi đâm đâm nhìn gương mặt nàng với đôi má nàng hồng hào qua ánh lửa, tôi chợt thấy tim mình đập mạnh. Tôi muốn nói: “D ơi! Em đẹp lắm…” nhưng lại ngập ngừng và bổng thốt lên cái câu thầm kín mà tôi muốn nói từ lâu” D ơi! Tôi yêu em..” Nàng lộ vẻ lính quính vì câu nói bất ngờ đó. Nàng nhìn vội về phía tôi và nói “ Anh nầy…” rôi bỏ chạy về nhà…Còn tôi thì đờ đẩn đứng lo âu …không biết D có đáp lại tình mình không…? Mặc dù không nói ra điều đáp lại tình yêu với tôi, nhưng qua bả n nhạc“Đò Chiều” của Trúc Phương là cái duyên thầm kín mà cô bé đã thố lộ tình cảm của nàng đối với tôi, thay gì trả lời câu hỏi. Phòng học của tôi nhìn qua căn bếp nhà em. Mỗi ngày em ra bếp nấu cơm.Tôi ngồi bên nầy nhìn em qua khung cửa sổ. D hát bản Đò Chiều, đến đoạn"trông anh trai phong sương em thấy mà thương " thì nhìn sang tôi với nụ cười tình tứ. Ôi! rung cảm làm sao ấy... Rồi chúng tôi yêu nhau. Chúng tôi có những buổi giao ước hẹn hò chuyện trò thân mật trong một gốc vắng ở gần nhà. Tình yêu chỉ trọn qua một năm, vì sự non nớt dổi hờn của tuổi trẻ đã làm tình yêu chúng tôi bị vở tan.Tôi đau buồn khôn tả. Buổi văn nghệ năm đó tôi hát bản "Chuyện chúng mình" của Trúc Phương. Tôi muốn hát cho riêng D, người yêu đầu đời của tôi" Đêm nay em ngồi, lặng yên nghe tôi kể chuyện xưa bao năm lắng trong tim, tình mình từ thủa tuổi đôi mươi, mà ta chưa biết nên để lở duyên đầu" đã lở duyên đầu làm tôi buồn ngơ ngẩn và quyết định rời TràVinh lên Sài Gòn học để cố quên mối tình chớm nở đã vội tan. Cũng từ đó tôi thường hát nhạc của Trúc Phương qua mấy bản như "Mưa nửa đêm, Bóng Nhỏ Đường Chiều , Buồn Trong Kỷ Niệm, Hai Lối Mộng...nhất là bản "Con Đường Mang Tên Em". Mỗi lần hát bản nầy là tôi nhớ lại con đường hàng me ở Trà Vinh, mỗi ngày hai đứa cùng đi đến trường. Ánh mắt, nụ cười trao nhau trong suốt con đường với cơn gió làm lá me quấn quý́t tà áo trắng, rơi dính trên mái tóc ngắn đuôi gà của em. Đi học ở Sài Gòn, nhiều đêm lang thang ngoài phố một mình, tôi lại hát nhạc của Trúc Phương "Ai cho tôi tình yêu để làm duyên nụ cười.Tôi xin dâng tình tôi trọn đời" hoặc "Nửa đêm ngoài phố vắng có ngừơi mãi đi tìm, một người không hẹn đến mà tiếng bước buồn thêm.Tiếc thay hoài công thôi, phố đã vắng thưa người. Biết rằng chẳng duyên thừa, để ngừơi không gặp nữa,về nối giấc mơ xưa".Và giấc mơ xưa đã trở lại khi tôi gặp lại D trong một buổi tối Sài Gòn mưa bay lất phất, trong dịp đi phép cuối tuần. Lúc nầy tôi đang thụ huấn khóa dự bị sĩ quan Thủ Đức...Tôi chạy chiếc Velosolex chầm chậm ngang qua vũ trường Paramount. Thật hết sức vô tình, tôi đưa mắt nhìn vào bên trong và thấy D vừa bước từ cầu thang lầu đi xuống.Tôi gọi D..D ..Ơi! D chạy vội ra và ôm chầm lấy vai tôi, lúc ấy cách không xa có một người thanh niên mở cửa xe chờ đón D về.Tôi nhìn về hướng ấy, D hiểu ý, nói "thây kệ"......Rồi ngồi lên sau yên xe tôi nói "Anh chở D về dùm". Trên đường về D cho tôi biết nàng phục vụ trong biệt đoàn tâm lý chiến ở Sài Gòn, nhưng bị thuyên chuyển ra miền Trung. Nàng không muốn xa gia đình, vã lại ba má nói ra ngoài ấy nguy hiễm, nên nàng tạm xin làm việc ở đây được vài tháng vừa qua.Tôi đưa D về trong cơn mưa phùn cuối năm, bổng thấy nhói trong lòng đau thay gì thấy hạnh phúc khi gặp lại ngừơi yêu sau bao năm xa cách. Khi biết em làm trong vũ trường lòng tôi chùn xuống xót đau.Tôi từ chối vào nhà em, với lý do phải trở về quân trường sớm.Về nhà tôi không tài nào ngủ đựơc "Xin giả biệt bạn lòng ơi, trao trả môi ngừơi cừơi, vì hai lối mộng hai hứơng trông , mình thương nhau chưa trót thì chớ mang nổi buồn cho đù chưa lần nói ".Cái giáo lý Khổng Tử đã ăn sâu trong đầu tôi trong mấy năm học trung học "Xướng ca vô loại" đã làm hỏng tình yêu của tôi thật sự từ đó.Tội nghiệp cho em và tội nghiệp cho tôi !..
Khói lửa chiến tranh sau Tết Mậu Thân năm 1968 đã đẩy tôi đi suốt 2 năm không ngừng nghỉ ngoài mặt trận với cái chết trong gang tất.“Tôi thường đi đó đây, bùn đen in dấu giày, lửa thù no đôi mắt.Chân nghe lạ từng khu chiến thuật…Áo nhà binh binh thương lính…lính thương quê…vì đời mà đi…Hoặc "Kẻ ở miền xa, trời quen đất lạ nhiều đông lắm hạ, nối tiếp đi qua ,thiếu bóng đàn bà".Cuộc đời binh nghiệp cận kề với cái chết làm tôi lang bạt tình đời. Tôi xem tình yêu như những cuộc chơi rong: gặp đó- ân ái đó- rồi thôi-rồi quên...Không có một cuộc tình nào là trọn vẹn.
"Mựơn em cánh én đeo hồn.
Trong anh thật sự đã mòn dấu xuân".
Những ngày nghỉ phép là những ngày rượu uống bạt mạng và thường khi "Đưa ta đi về nguyên thủy loài người, mùa yêu khi muốn ngỏ, vụng về ngôn ngữ tình nên làm bằng dấu đôi tay". Sau hơn hai năm ngoài chiến trường, tôi có dịp trở về Sài Gòn, ghé Thị Nghè, trong nghỏ hẽm đường Huỳnh Thúc Khoán, nơi căn nhà gia đình D ở.Tôi gỏ cửa, đứa em gái D mừng rỡ mời tôi vào nhà và nói: “Anh đi đâu mất biệt?.Rồi em ngập ngừng."Chị D lấy chồng cách đây 2 tháng".Tôi nghe nhói trong tim.Và sau đó không biết tôi đã nói gì với em của D.Tôi ra về....Từ đó cho tới nay hơn mấy chục năm dài đã trôi qua mà hình bóng cũ vẫn còn trong tôi mỗi khi có dịp hát nhạc của Trúc Phương."Trở lại chuyện 2 chúng mình, khi em với anh vừa biết đam mê, tình yêu tràn trề........"
2 -Cuộc hội ngộ với TRÚC PHƯƠNG
Sau thời gian ở trại "Cải tạo"về, tôi và vợ con tôi sống với gia đình ba má tôi ở Trà Cú. Sau một năm ăn không ngồi rồi, tôi xoắn tay theo làm phụ xế xe đò cho đứa em trai.Trong thời gian nầy tôi gặp và quen với vài người bạn văn nghệ cũ. Hôm đó anh bạn họa sĩ trẻ đang nói chuyên với tôi ở một gốc của bến xe Trà Vinh. Anh chỉ tay về phía một ngừơi cao cao mang kín cận đang đi lại hướng hai chúng tôi, anh bạn hỏi tôi: "Anh có biết Trúc Phương không”, Tôi hỏi có phải nhạc sĩ T.P? vừa lúc đó Trúc Phương đang đứng trước mặt tôi. Anh bạn giới thiệu: "Anh Phương, đây là anh Tâm Hoài . Anh bắt tay tôi một cách ởm ờ lấy lệ và nói năng rất thận trọng. Tôi hiểu cho anh, vì trong thời buổi nầy khó mà tin được ai…! Nhưng nhiều ngày sau đó tình thân giữa tôi và anh tốt hơn nhiều. Có lần anh theo tôi về nhà và ở lại đôi ba ngày. Chúng tôi bắt được nhịp thở văn nghệ với nhau.Tôi nghĩ anh cẩn thận với mọi ngừơi vì lúc đó tình hình rất khó khăn.Tôi biết đựơc anh nhiều hơn. Anh tâm sự "Toa biết không, moa rời Sài Gòn về sống với má moa ở Cầu Ngang ăn không ngồi rồi với nhiều nổi lo vì không hộ khẩu, má moa lại gìa, chỉ sống nhờ mấy đứa cháu, moa về ở gây thêm gánh nặng....Mà đi đâu bây giờ?.Vợ con đã cách biệt trước năm 75, bây giờ thì bặt vô âm tín. Anh sống nhờ sự đùm bọc của những anh em bạn bè yêu mến anh. Nhưng vào thời buổi gạo châu củi quế, đâu có ai đủ sức gánh gòng thêm ...nên anh rày đây mai đó...! Có lần anh nói" Toa biết không, moa bây giờ viết nhạc theo đơn đặt hàng để kiếm cơm". Tôi nhìn anh ngờ vực. Anh đưa cho tôi xem bản nhạc chép tay, bản nhạc viết cho ban quản lý bến xe. Anh nói chưa chắc moa đưa cho họ và vẻ mặt anh buồn buồn!Sau nầy qua sự giới thiệu của anh họa sĩ trẻ, anh trưởng BanVăn Hóa thông tin Huyện Trà Cú vì quý mến tài nghệ của anh ra nên tay đùm bọc. Lúc nầy anh sống tạm với anh em trong nhà tập thể. Chính nơi đây anh sáng tác khoảng 4,5 bản gì đó mà tôi không nhớ tên. Có một bản mà tôi thích nhất đó là bản"Trà Cú Trong Tình Thương Mật Ngọt”. Bài nầy có lẻ anh viết vì cái tình của người Trà Cú đã cho anh. Bài nhạc viết theo âm hưởng ngủ cung:
"Nhớ thủa yêu em,
từngbước Lâm Thôn giai điệu ngày đầu,
Dìa lâu đậm mầu,
Vì ai anh múa qua cầu”
…………..
Mùa chướng trơ…đồng khô nắng cháy
Gánh lưng lưng gào nước chia hai
Bưng ly dừa mát dạ những ai
Thương em quá buổi đường dài"
…………..
Anh lại theo em
Dìa láng Đôn Xuân…
Hai mùa ngọt-mặn
Rửa chân sông cạn
Rồi…ngơ ngẫn ..tím… bông bần…”
………
Nếu phải xa nhau
Trà Cú yêu ơi!
Trong tình mật ngọt
Mà khi rời rồi
Làm sao quên đất…quên người…
3- Lãng Mạn ,Đa Tình
Trong một dịp anh theo tôi về Chợ Lách đễ thăm ba vợ tôi vì ông bị bịnh. Khi về đến nơi thì người nhà cho biết đã đưa ông cụ ra bệnh viện Vinh-Long. Chúng tôi lại xuống đò trở ra Bệnh viện ở Vỉnh Long.Trên đường đi từ bến đò đến bệnh viện, tôi và anh đi song bước trò chuyện, môt lúc tôi thấy anh đi chầm chậm..và lùi dần về phía sau.Tôi vì muốn đi mau để vào nhà thương thăm ông cụ nên cứ để mặc anh đi phía sau. Một hồi lâu tôi nhìn quay lại, không thấy anh đâu. Nhìn kỹ lại thì thấy anh hai tay bấu vào vách tường và nhìn ai đó bên trong.Tôi gọi anh ơi ơí. Bấy giờ anh buông tay tuột xuống và đi nhanh về phia tôi.Tôi hỏi anh làm gì đó. Anh nói "Moa nghía hai cô bé trèo cây hái mận bên trong”. Anh cười xòa và chúng tôi đi về hướng bệnh viện.
Lúc tôi vào phòng thăm ba vợ tôi thì anh tha thẩn ngoài hành lang bệnh viện. Khi tôi trở ra ngoài thì chẳng thấy anh đâu.Tôi ngó dáo dát tìm anh một lúc,thì mới thấy anh ngồi trên cành cây sứ với cây bút và mảnh giấy.Tôi gọi anh lại để ra bến xe trở về Trà Vinh.Tôi hỏi anh viết gì đó?.Anh bảo viết nhạc "Tà Áo Trắng Bệnh Viện".Tôi nghĩ anh viết chưa xong. Sau nầy vì bận rộn với cuộc sống, tôi quên hỏỉ anh có hoàn tất bản nhạc đó chưa?.Ở anh khi có bóng dáng người đẹp, với ly cà phê và điếu thuốc, anh sáng tác nhạc rất nhanh. Mới hay cái lãng mạn của anh đã khơi dậy trong anh, viết ra những nốt nhạc cho những bài nhạc tình mà theo thiển ý của tôi rất đặc biệt Trúc Phương khó mà lầm lẫn với các nhạc sĩ khác .
4 Đôi dòng cuối
Sau năm 1975 một số văn, thơ, nhạc, họa sĩ thoát ra đựơc nước ngoài nên cuộc sống dễ thở.Đa số còn kẹt lại trong nước.Có nhiều người sống dật dờ, âu lo, cạn queo ngỏ cụt hoặc bị tù tội...Rồi thời gian trôi. Có người tháo vát hay có căn cơ còn sống tàm tạm. Còn số còn lại? Phải làm gì đây để sống? Họ chỉ có cây viết! Và họ phải lao lách viết. Rồi họ bị chụp mũ nầy, mũ nọ..!Ai nuôi sống họ?...Trong lúc ngừơi ta sử dụng tác phẩm của họ để làm giàu. Có lúc nào quí vị nghĩ tới họ chưa ?Như nhạc sĩ Trúc-Phương lúc chết đi với cái vốn còn lại là đôi dép, trong ngỏ hẹp nơi thành phố Sài Gòn. { Đọan thông báo cái chết của nhạc sĩ Trúc Phương do Việt Dũng nói trong một chương trình ca nhạc của trung tâm ASIA}.
Xin thấp nén hương lòng cầu chúc cho linh hồn anh sớm siêu thoát nơi miền an lạc nào đó.
Xin cám ơn anh đã để lại cho riêng tôi biết bao nhiêu kỷ niệm qua dòng nhạc của anh và trên thế gian nầy, mọi người yêu nhạc sẽ vẫn nhớ anh muôn đời qua dòng nhạc tình gần như gắn liền với đời sống tình cảm của họ.
HUỲNH TÂM HOÀI
Sacramento mùa lạnh 2006
*Ghi Chú : Moa, toa: Tôi, Anh (theo tiếng Pháp)
