ĐÔNG VỀ - THƠ NHẬT QUANG

nhat quang
Tệp đính kèm
03:24, Th 6, 26 thg 10 (5 ngày trước)
tới tôi

Ảnh người mẫu Tô Loan (TG gởi)    ĐÔNG VỀ

Chiều buông trầm

Gió níu Thu vàng vương lên mắt nhớ

Hoàng hôn tím nhuộm bâng khuâng

Ngõ phố xạc xào

Hương Thu còn sót trên nhành lá

Có tiếng chim gù gọi bạn

Rơi vào khoảng lặng mênh mang

Trên gác vắng

Tiếng dương cầm văng vẳng, ray rứt

Quyện vào bóng đêm tĩnh lặng

Hàng cây bên đường  run run

Và những chiếc lá cong queo nằm trăn trở…

Hứng giọt sương buốt giá

Nghe mùa Đông thức giấc quay về.

                         NHẬT QUANG

                         (Sài Gòn)

CHÙM ẢNH LƯU NIỆM

CẢM ƠN NHÀ THƠ NGUYỄN AN BÌNH ĐÃ CÓ CÔNG GIÚP NM TÌM ĐƯỢC BẠN HỌC CŨ BAN VIỆT HÁN ĐẠI HỌC CẦN THƠ NIÊN KHÓA 72-74 VÀ GHI LẠI HÌNH KỶ NIỆM (  CẦN THƠ 2015)

GẶP VỢ CHỒNG BẠN MAI TRANG HUỲNH Ở ĐỒI TỨC DỤP CHÂU ĐỐC (2015)

CHỊ THANH NHÃ Ở HUẾ 2016

THẦY THÍCH TẤN TUỆ ( NHÀ THƠ ĐINH HỒI TƯỞNG ) ,LA THỤY , KHA TIỆM LY  Ở CHÙA ĐÂY BÌNH THUẬN 2017

ANH VĨNH BA , NHÀ GIÁO HỒI HƯU NGƯỜI GIỎI HÁN NÔM TÁC GIẢ TÂM THÀNH LỄ BẠC , DỊCH VÀ BIÊN SOẠN TỰ ĐIỂN, MỘT TRONG VÀI TÁC GIẢ  ÍT OI VIẾT ĐƯỢC CÁC THỂ VĂN CỔ ĐIỂN PHÚ ,CÁO , HỊCH , VĂN TẾ, VĂN BIA, CÂU ĐỐI...HUẾ 2016

BẠN THƠ CHÍNH ĐẠO (TỪ BAN MÊ THUỘC ) ,ĐỖ QUYÊN , KHA TIỆM LY LAGI 2016





NHÀ VĂN LÊ NGỌC TRÁC , CHỦ TRANG lengoctrac.com  , LAGI 2017




NHẠC SĨ THANH CHƯƠNG LAGI 2016




BẠN THƠ ĐỖ QUYÊN LAGI 2015




LƯƠNG MINH VŨ , NGHỆ SĨ ĐA TÀI (THƠ , VĂN , NHẠC , HỌA ) LAGI 2016




 NGHỆ SĨ NGÂM THƠ KIM PHỤNG LAGI 2015

NHẠC SĨ BÙI TUẤN ANH LAGI 2015

NS BÙI TUẤN ANH, KHA TIỆM LY, LA THỤY, SÁNG TRƯƠNG, ĐỖ QUYÊN , NHÃ MY , CAO HOÀNG TRẦM (LAGI 2015)

BẠN THƠ NGƯNG THU LAGI 2015

KHA TIỆM LY ,CAO LINH TỬ TẠI CAO LẢNH 2016

CAO LINH TỬ VÀ NGUYỄN  ĐẮC THẮNG , 2 NHÀ THƠ ĐƯỜNG LUẬT Ở CAO LÃNH 2015

NHÀ PHÊ BÌNH CHÂU THẠCH VÀ NHÀ THƠ THẾ LỘC Ở ĐÀ NẴNG 2016

BÙI QUANG CHÂU , CA SĨ NGỌC QUỲNH , MINH KHOA BÀ RỊA  VŨNG TÀU 2018

LÊ THIÊN MINH KHOA , CHỦ TRANG WEB TIẾNG QUÊ HƯƠNG TẠI BÀ RỊA VŨNG TÀU 2013

MINH KHOA , CƯỚC SƠN MIỀN , HƯỚNG DƯƠNG BÀ RỊA 2013

QUÝ BẠN VĂN NGHỆ Ở LAGI TRONG NGÀY RA MẮT TẬP THƠ KHUNG KỶ NIỆM LAGI 2013

LỄ HALLOWEEN NHỚ THÁNG CÔ HỒN - TẠP BÚT NHÃ MY

      

       




           Hồi đó , bà tôi thường nói một năm có ba rằm lớn :  rằm tháng giêng, tháng bảy , tháng mười. Riêng r ằm tháng baỷ thì quan trọng hơn vì là mùa ''Vu Lan báo hiếu'' và là mùa '' Xá tội vong nhân'' . Trong trí óc  no n nót của đứa bé lên năm , tôi thật sự không nghe hiểu gì về những điều bà giảng giải ,nào là  sự tích Mục Kiền Liên - Thanh Đề hay chuyện ma qủy được thả v ề dương thế nên  phải cúng kiếng ... mà chỉ biết là ngày đó tôi được bà dắt đi cúng chùa , được đi c hơi và ăn chè , xôi , bánh trái.
Làng tôi sống tuy là tương đối lớn và phồn thịnh ,nhưng lại không có chùa Phật , chỉ có đình , miếu , thánh thất Cao Đài . Chùa Phật ở bên kia sông ''vùng giải phóng'' và ở làng lân cận muốn đến phaỉ đi bộ hay đi xe đạp nên bà thường dắt tôi ra chùa ngoài tỉnh cách xa khoảng baỷ cây số. Mẹ tôi thuê một chiếc xe ''lôi'' ,là loaị xe chở khách thông dụng thời đó, gồm một đầu lái bằng xe gắn máy ,phía sau kéo  một thùng xe có băng bằng nệm, có mui che mưa , nắng cho hai khách ngồi , phía trước đối diện với băng khách là một băng  gỗ cũng ngồi được hai nguời , đằng sau lưng băng chính khi không giương mui thì lại ké thêm được hai người nữa.Thường  xe chở hai người nhưng để kiếm thêm tiền xăng , các bác taì lại ''lôi'' thêm khách nữa . Bà tôi  khó tính gọi  bao xe thì phải  che mui và chỉ chở hai người ,  có khi mẹ tôi phải trả tiền nguyên chúyên để chở một mình bà , còn mẹ thì dễ tính , nhiều khi đi xe không cần che mui và trên đường ai '' có giang '' thì cho bác tài chở thêm khách '' người ta nghèo cho người ta kiếm tiền thêm ''. Riêng ngày rằm tháng bảy , cũng là ngày ''thí thực '' giúp bữa ăn nên mẹ bao xe nguyên ngày cho bà và tôi đi chùa vì khi ra tới bến tỉnh xe phải chạy thêm một đoạn đường nữa mới tới chuà và bác tài ở lại chở bận về , vừa thuận lợi cho hai bà cháu mà bác tài được nghỉ ngơi khỏi phải chờ '' phân tài'' kiếm khách.


 


                    xe lôi                           chùa Viên Giác Bến tre
  

Chùa ở tỉnh rất lớn, đẹp , khuôn viên rộng rãi sạch sẽ , trồng nhiều cây trái , hoa kiểng . Chánh điện uy nghi , khách thập phương và Phật tử đông đảo , đúng là ngày lễ Rằm lớn. Là  ngày ''thí thực '' nên cổ bàn dọn rất nhiều , trong chùa và cả ngoài sân. Các mâm  bên trong chuà dành cho Phật tử , người già , bên ngoài đa số là khách thập phương , người nghèo , hành khất ...,các bà , cô làm công quả tất bật đơm , dọn thức ăn . Thức ăn chay đơn giản thường do Phật tử dâng cúng , hoặc rau quả trồng trong chuà được ban công quả  nấu nướng , thường là cơm với các món mặn tàu hủ kho đậu , khổ qua ,tương , mì căng , gỏi thì có bắp chuối luộc , mít non luộc trộn rau răm , đậu phộng , hạt khổ qua bẳm nhỏ xào sả , món kiểm gồm chuối chín , khoai lang , mít , bí rợ , khoai môn nấu với nước cốt dừa nêm hơi ngọt , các loại rau luộc , tương , chao, đồ xào ...Bàn chè , xôi  nhiều loại và các thứ bánh  , trái cây, nước trà (đá, nóng). Ăn xong một số người xin lộc mang về '' ăn của chuà cho mạnh giỏi'' , biết tôi thích chè đậu nên bà dì múc cho mấy vá chè bọc trong lá sen mang về (hồi đó chưa xài túi nilon). Tôi còn nhỏ không hiểu gì đạo pháp , thấy người ta lạy Phật thì cũng bắt chước làm theo , ăn xong thì chạy ra sân chơi với bọn nhỏ.
           Thời gian lớn lên ,về Sai Gon thì thấy tháng bảy người ta cúng ''cô hồn'' suốt gần như hết tháng và thật tưng bừng , náo nhiệt với tục lệ ''giựt cô hồn'' .  Từ đầu tháng bảy đã có nhà bày đồ cúng , nay nhà này , mai nhà khác . Đồ cúng thường bày ra ngoài sân , cúng ít thì bánh , kẹo , mía ghim , đậu phộng nấu , cháo trắng với đường thẻ , gạo muối , tiền lẻ ... cúng lớn hơn thì nhiều món ''có giá'' như gà luộc , bánh tây , kẹo ngon , trái cây , tiền nhiều hơn... Tôi lấy làm lạ vì ở  làng quê  cũng có cúng , nhưng mâm đồ cúng xong   thì chủ nhà liệng bỏ , gạo muối thì rãi ra tứ phương , mấy món ăn được để đó thường  chỉ vài đứa nhỏ hoặc người ăn xin tới lượm, ít thấy '' giựt cô hồn ''.  Ở Saigon thì náo loạn , trẻ con và kể cả người lớn chen lấn , xô đẩy nhau ở các nơi cúng để dành giựt đồ cúng ! Dì tôi nói '' cúng mà có người giựt mới hên,mấy nhà buôn bán lớn (người Tàu ) họ cúng lớn lắm , có cả heo quay , tiền cũng nhiều , người ta cúng phía trên lầu rồi ném đồ và tiền xuống , có người suốt tháng cứ đi giựt , vợt kiếm ăn , kiếm tiền '' .

\

Nhà dì có ba thằng nhóc , tới tháng cô hồn cũng rủ nhau đi giựt .Cứ mỗi lần trong xóm có nhà nào cúng , chúng tụ tập quanh nâm đồ cúng , chưa kịp chờ chủ cúng thắp hương cúng vái là bọn nhỏ la hét , reo hò rồi xô nhau vào hốt đồ cúng ! Cũng có đứa ba gai , thấy đồ cúng ít , bèo  quá thì không thèm giựt mà hất đổ cả mâm rồi reo hò , bỏ chạy mặc cho chủ nhà chửi theo ơi ới ! Ngoài trừ giờ đi học , bọn nhóc nhà dì đều thích đi giựt cô hồn , chúng còn nhỏ nên không dám đi xa mà chỉ quanh quẩn ở mấy hẻm gần nhà và mang về lủ khủ nào bánh , kẹo , mía , cốm , đậu phọng ...có khi cũng giựt được ít tiền cắc . Chúng nó không ăn mà cùng đồng bọn ham vui , cứ rủ nhau đi giựt , còn dì thì vừa dọn dẹp , vừa càm ràm '' thằng Tí , thằng Ngọ , thằng Tèo , nè tụi bay có giựt thì ăn cho hết đi nghe ... rồi , đi nữa rồi , cái bọn quỷ nhỏ  này ...'' .Có hôm thằng nhỏ nhứt bị đám lớn xô té trầy chân , đi cà nhắc về nhà nhưng không dám khóc mà ngồi thu lu một chỗ , dì tôi chửi lẩy '' đi , đi nữa đi con , biết đau chưa '' , còn tôi thì cũng xót ruột '' sao không kêu tụi nó ở nhà ...'' , dì lại cười hì hì '' kệ , tập cho nó ba gai một chút cũng tốt , ra đường khỏi bị ăn hiếp...''!

                    Tôi đến Mỹ vào khoảng tháng ba dương lịch , có giấy tờ xong thì đã đi làm.Hồi đó nghèo lắm , ngoại trừ một số quần áo do hội từ thiện cấp , thì tiết kiệm một số tiền nhỏ để đi mua thêm áo quần mặc đi làm . Một người đồng hương cũng là chủ nhà trọ chở tôi ra tiệm bán đồ rẻ để sắm vài bộ đơn giản mà thay đổi cho năm ngày làm việc trong tuần . Bà dẫn tôi tới hàng bán đồ thun rồi cẩn thận dặn ''vô thử cái nào vừa thì lấy , nhớ mua năm cái quần khác màu nghe , thay đổi năm ngày , mặc một màu tụi nó cười vì tưởng mầy bận lại đồ dơ ! Ráng đi , lảnh lương rồi thì sắm thêm '' .Tôi vào lựa  xong khi mang ra một cái áo thun đen , phía trước có in hình một trái bí ngô lớn màu cam khà nổi và đẹp thì bà nói '' cái áo này là để tuị con nít bận đi xin kẹo , mày mặc đi làm muà này thì người ta cười chết !''. Tôi nghe từ '' đi xin kẹo '' thì hơi lạ nhưng cũng đổi lại cái khác mặc dù cũng tiếc cái áo giá ''xeo'' rất rẻ !
Tháng mười năm đó mùa Hallowen (lễ Ma ) đầu tiên mà tôi được biết trên đất Mỹ . Ồ , thì ra , người ta cũng có một cái lễ hội đặc biệt có liên quan tới ma quỷ !
Xem lại truyền thuyết thì được biết như sau :
  ''Theo truyền thuyết của nước Ireland, câu chuyện về ngày lễ Halloween liên quan đến một người có tên Jack. Jack là một chàng thiếu niên đã chết nhưng linh hồn không được phép vào Thiên Đàng vì do lúc sống, anh ta vốn là một người tham lam, bủn xỉn, thường cất giấu tiền bạc, keo kiệt không hề bố thí cho ai một chút gì. Thế nhưng anh ta lại cũng không thể vào Địa Ngục vì lúc còn sống anh ta đã từng chơi đùa với ma quỷ, nên quỷ không bắt anh.

Chuyện kể rằng, một hôm có con quỷ đến quấy phá một vùng dân cư, chẳng may bị báo động, người ta đến cầu cứu các vị tu sĩ đem các vật thánh đến yểm và khóa các cửa ra vào, thế rồi con quỷ bị bắt. Jack đã nhận ra đó là con quỷ thường vui đùa với mình và Jack đã tìm cách gỡ vật yểm ma quỷ, mở đường cho quỷ chạy thoát.

Để đền ơn cứu mạng, quỷ hứa với Jack là sẽ không bắt hồn Jack về Địa Ngục. Do đó, khi Jack chết vì một tai nạn, hồn Jack bị Thiên Đường từ chối. Jack liền tìm đến Địa Ngục, nhưng quỷ không cho vào vì lời hứa trước. Thấy Jack lạnh lùng khổ sở, quỷ bèn lấy một ít than hồng ở Địa Ngục bỏ vào trong ruột một quả bí ngô và đưa cho Jack để sưởi ấm. Trên đường trở lại trần gian, để cung cấp không khí cho ngọn lửa, Jack phải đục thủng quả bí ngô  và cứ thế ánh lửa từ trong quả bí ngô đã chiếu ra soi sáng nẻo đường lang thang của Jack.

Và ngày 31/10 hằng năm sẽ là ngày mà Jack có thể trở lại với cõi dương. Trong ngày đó, Jack có thể vui chơi thoải mái, vì người sống đã hóa trang thành ma quỷ để linh hồn Jack có chỗ trà trộn vào cho đỡ cô đơn. Đây là ý nghĩa nhân bản của lễ hội Halloween.''
Theo thời gian , Lễ Ma  ở Mỹ trở thành ngày truyền thống vui chơi cho trẻ con và cả người lớn, vào ngày này , sau khi hóa trang trở thành kỳ dị ,ma quái , họ chơi đùa , tiệc tùng ... trẻ con chờ tối đến là tụ tập thành từng nhóm đi xin kẹo .Trên tay xách cái tuí nhỏ có in hình biểu trưng ngày lễ , hoặc cái  giỏ hình trái bí bằng nhựa ,chúng  cũng hồ hởi , vừa đi vừa nô đùa , cũng nghe nói có lúc bọn nhỏ cũng  quậy phá nếu như gặp nhà nào không cho quà .Chúng di chuyển từ nhà này sang nhà khác để xin kẹo,  và bắt đầu với câu nói "Trick or Treat." "Treat" thường là một số loại kẹo, mặc dù, trong một số nền văn hóa, tiền được sử dụng thay thế. "Trick" thường là lời đe dọa (thường không sử dụng) để thực hiện hành vi nghịch ngợm đối với chủ nhà hoặc tài sản của họ nếu chủ nhà không đưa treat. Do đó , để cho bọn nhỏ có một ngày vui  , đa số chủ nhà đã sẵn sàng đưa ra treat bằng cách treo các trang trí Halloween bên ngoài cửa ra vào; và chỉ cần để lại kẹo có sẵn trên hiên nhà của họ để trẻ em tự do lấy đi.Tháng mười ở nhiều nơi trời đã lạnh , mưa , nhiều khi có tuyết nhưng bọn trẻ vẫn nô nức đi lễ hội. Cha mẹ kỹ tính thì cho con hóa trang rồi chở chúng vào các trung tâm thương mãi vui chơi , chụp hình và các chủ cửa hàng lúc nào cũng sẵn sàng cung cấp kẹo cho bọn nhỏ . Hồi mới tới , các gia đình người Việt nghe hăm dọa '' Trick or treat'' thì sợ bọn nhỏ tới phá ,  vì tiết kiệm tiền không mua kẹo nên nhà người Việt thường đóng cửa , tắt hết đèn trong , ngoài nhà để tránh bọn trẻ !





Nơi tôi ở bây giờ là một thành phố nhỏ , yên tịnh , ít trẻ con.Sau hơn chục năm làm việc , tiền bạc cũng dư giả , không còn hà tiện tiền mua kẹo cho ngày lễ Ma như xưa. Vả lại , bây giờ biết ra thì tiền mua kẹo không phải là sợ nhiều như hồi mới tới!  Ở cửa hàng có bán loại kẹo giá chỉ một đồng một bịch lớn hơn ba , bốn chục viên gói giấy nhiều màu sắc , và chỉ cần bỏ ra năm , mười đồng là dư kẹo cho bọn nhỏ .( Tôi cũng suy nghĩ là vừa cơ sở  sản xuất , nguyên liệu , nhân viên, tiền chuyên chở mà sao lại bán giá rẻ như thế !) Nhà có anh chị là hai ông bà già , tuổi trên tám mươi, không có con cháu ở gần nên rất nhớ và yêu bọn trẻ. Thế là cứ vào muà lễ Ma , lại chuẩn bị mua sẵn kẹo , chị tôi nói '' mua kẹo ngon cho bọn trẻ ăn , cho thứ dở quá tuị nó mang về rồi bỏ !'' . Và ra chợ mua hai bịch kẹo socolat loại ngon đủ thứ mang về , chỉ cần ba chục đồng là có 10LB  kẹo (khoảng gần 5 KL ) , tha hồ mà cho bọn trẻ .Rồi mang kẹo bỏ vào cái thùng giấy nhỏ , để ở ngoài hiên , mở đèn trong nhà , ngoài sân , ông bà  cũng náo nức chờ bọn nhỏ đến, nghe tiếng nói cười mà cảm thấy vui như gặp được con cháu của mình. Có năm bọn nhỏ tới nhiều , sợ không đủ kẹo cho , nhưng bọn trẻ thì thật ngoan , chúng không dành giựt , hốt hết mà chỉ lấy một ít rồi đi nhà khác . Cũng có nhóm trẻ '' ma le'' hơn ,đi xin hết các nhà trong xóm rồi quay trở lại chỗ cũ lấy kẹo thêm , nhưng nhà nào cũng vui và chuẩn bị sẵn sàng  đủ kẹo phân phát cho bọn nhóc. Từ trong cửa sổ kiếng nhìn ra , thấy những   gương mặt hớn hở , nói cười ríu rít , mấy bàn tay bé nhỏ thò vô lấy kẹo, ông bà lão  thật vui và thức chờ cho tới khuya khi bọn nhỏ xin kẹo cuối cùng  đã  trở về nhà chúng . Mở cửa , cười vui, ông lão  mang cái hộp giấy trống trơn hết sạch kẹo vào nhà.
Rồi thời gian sau , bọn trẻ lớn hơn , chúng không còn đi xin kẹo , bọn nhỏ ở xa cũng tới ít hơn, thùng kẹo còn dư nhiều hơn , tiếng cười nói cũng thưa dần , ông lão vẫn chờ bọn nhỏ đến , vẫn đứng trong cửa sổ nhà nhìn ra , có lần đã khuya  , khi bọn nhỏ cuối cùng đến , nhìn thùng kẹo còn nhiều, ông nói lớn (bằng tiếng Việt !) '' lấy nữa đi tụi con , lấy hết đi '' ...nhưng bọn chúng không nghe , vẫn những bàn tay nhỏ e dè nhặt từng viên kẹo ... ông lão cứ chờ... cho tới thật khuya , không gian trở lại im lặng , rồi ra mang thùng kẹo còn nhiều vào nhà ...và buồn buồn  như thương nhớ cái gì đó...!
              Bây giờ dì tôi đã thành người thiên cổ, mấy đứa con trai '' quỷ sứ '' đi '' giựt cô hồn '' ngày xưa cũng  già , ngôi nhà cũ  trong xóm lao động nghèo ở SaiGon cũng không còn . Mấy đứa em bà con của tôi đều thành đạt ,  dời nhà về sống ở chỗ khang trang hơn , con cháu đầy đàn , không biết bọn nhóc nhỏ này có ham vui , hào hứng đi giựt cô hồn như ông , chú ngày xưa ?
 Còn tôi , một người sống tha hương gần kề tuổi '' xưa nay hiếm '' cứ mỗi mùa lễ Ma , nhìn bọn trẻ rũ nhau đi xin kẹo , lòng có chút rộn ràng vui mà cũng bồi hồi nhớ lại tuổi ấu thơ ở quê là ng , mỗi tháng bảy theo chân bà đi ăn cơm Chùa , lễ Phật .

NM

Cảm ơn các trang bạn đã đăng bài:

1/

https://phudoanlagi.blogspot.com/2018/10/le-hallowen-nho-thang-co-hon-tap-but.html

LỄ HALLOWEN NHỚ THÁNG CÔ HỒN - Tạp bút Nhã My

                          

2/

https://vannghequangtri.blogspot.com/2018/10/le-hallowen-nho-thang-co-hon-tap-but.html

LỄ HALLOWEN NHỚ THÁNG CÔ HỒN - Tạp bút Nhã My

https://www.thuy-dien-thivanviet.de/

01. November 2018

*NM 3- Lễ Hallowen Nhớ Tháng Cô Hồn (Tạp Bút) Nhà Văn Nhã My (USA)

http://tongphuochiep-vinhlong.com/2018/11/le-hallowen-nho-thang-co-hon/

LỄ HALLOWEN NHỚ THÁNG CÔ HỒN – NHÃ MY
https://nguyenlac.blog/2018/11/03/le-hallowen-nho-thang-co-hon-nha-my/

http://haibogiay.net/index.php?nv=thovan&op=Nha-My/Le-HALLOWEN-Nho-Thang-Co-Hon-952

NHẠC VIỆT HẢI NGOẠI 1975 ĐẾN NAY - LÊ THIÊN MINH KHOA

Minh Khoa Lê Thiên
Tệp đính kèm
22:05, Th 5, 25 thg 10 (4 ngày trước)
tới tôi

Phác thảo bìa cuốn sách “9 thập kỷ ca khúc tân nhạc Việt Nam”- Lê Thiên Minh Khoa.
NHẠC  VIỆT HẢI NGOẠI 1975 ĐẾN NAY
                                                             LÊ THIÊN MINH KHOA


        Các nhạc sĩ của Sài Gòn sau 1975 định cư tại nước ngoài vẫn tiếp tục sáng tác và cùng với những nhạc sĩ trẻ hơn đã tạo nên dòng nhạc hải ngoại với nhiều chủ đề thay đổi theo thời đoạn.        Trong những năm đầu, một chủ đề sáng tác chính của họ là hoài niệm với nỗi nhớ quê hương và Sài Gòn như: Sài Gòn ơi! Vĩnh biệt của Nam Lộc, Khi xa Sài Gòn của Lê Uyên - Phương, Đêm nhớ về Sài Gòn của Trầm Tử Thiêng, Quê hương bỏ lại  của Tô Huyền Vân, Đường về quê hương của Lam Phương,... 


             
  Ca sĩ Ái Vân, vợ chồng GS-TS Nguyễn Hữu Liêm (đều định cư ở Hoa Kỳ),
 vợ chồng tác giả (phải sang) tại nhà tác giả ở TP. Bà Rịa.   

     
      Vào thời  điểm đầu, chủ đề thân phận lưu vong cũng được nói đến trong nhiều ca khúc: Tị nạn ca của Phạm Duy, Người di tản buồn của Nam Lộc,  Ai trở về xứ Việt của Phan Văn Hưng, Một chút quà cho quê hương của Việt Dzũng... Nhiều tác giả viết về đề tài  phổ biến nữa là ngục tù, phản kháng như Phạm Duy, Trần Thiện Khải, Hoàng Nguyên Linh, Nguyệt Ánh, Nguyễn Hữu Nghĩa,  Hà Thúc Sinh, Châu Đình An, v.v… 
       Đến giữa  thập niên 1980, sau khi trong nước đổi mới, các nhạc sĩ hải ngoại bắt đầu bỏ các  chủ đề trên, quay lại viết nhạc trẻ và tình ca. Tình ca hải ngoại là sự tiếp nối vài dòng nhạc ở Miền Nam trước 1975, nhất là nhạc vàng và tình khúc. Nhưng ranh giới giữa hai dòng nhạc này trong nhạc hải  ngoại không còn rõ rệt như thời kỳ trước năm 1975 ở Miền Nam.


           
                         NS Hoàng Thi Thơ và vợ - ca sĩ Thuý Nga


       Nhạc hải ngoại cũng ít nhất là ba thế hệ nhạc sĩ. Thế hệ thứ nhất là các nhạc sĩ tình khúc và nhạc vàng trước 1975 di tản ra nước ngoài. Nhạc sĩ tình khúc 1954-1975 có Phạm Duy, Trầm Tử Thiêng, Ngô Thụy Miên, Vũ Thành An, Đức Huy, Từ Công Phụng, Nguyễn Hữu Nghĩa...  Phạm Duy vẫn sáng tác mạnh theo nhiều thể loại, và cùng với con trai là Duy Cường thử nghiệm cả nhạc new age, thực hiện các băng nhạc “Minh họa truyện Kiều”. Vũ Thành An tiếp tục những Bài không tên số 11 đến Bài không tên số 50 và nhiều tình khúc khác, Đức Huy với Và tôi cũng yêu em, Khóc một dòng sông, Và con tim đã vui trở lại, Từ Công Phụng với Khi tôi đến nơi đây, Đừng nữa nhé, chia ly, Nguyễn Hữu Nghĩa với Tình ca, Ngô Thụy Miên với  nhiều sáng tác mới, trong đó Riêng một góc trời nổi tiếng viết năm 1997...

                   
            
                      NS Phạm Duy và Lam Phương ở Paris

 Nhạc sĩ nhạc vàng 1954-1975 có Lam Phương, Nhật Ngân,  Song Ngọc, Anh Bằng, Phan Ni Tấn... Song Ngọc với Đàn bà, Hà Nội ngày tháng cũ, Hương đồng gió nội...; Nhật Ngân với hai ca khúc viết tiếp bài Xuân nầy con không về: Xuân nầy con sẽ về, Xuân nầy con về mẹ ở đâu; Phan Ni Tấn với Lý con sáo Bạc Liêu; Lam Phương với Bé yêu,  Mùa thu yêu đương, Tình vẫn chưa yên, Bài tango cho em (1991) và hàng loạt ca khúc tiêu đề chỉ có một chữ khi đau xót vì  hạnh phúc gia đình tan vỡ như Điên, Say, Tiếc..., trong đó nổi tiếng nhất  là Lầm với câu hát "Anh đã lầm đưa em sang đây". Đặc biệt, Anh Bằng sáng tác rất nhiều, trong đó có cả những tình khúc phổ thơ như Cánh phượng hồng thuở  (thơ Trịnh Bửu Hoài), Khúc thụy du (thơ Du Tử Lê), Chuyện giàn thiên lý 1, 2 (ý thơ Yên Thao), Anh còn nợ em và Anh còn yêu em đều phổ thơ của Phạm Thành Tài, v.v..."
       
       Từ giữa thập niên 80, xuất hiện một lớp nhạc sĩ mới với những tình ca và nhạc trẻ. Tình ca hải ngoại  có các nhạc sĩ như Nguyễn Đình Toàn, Võ Đông Điền, Đăng Khánh, Vũ Tuấn Đức, Diệu Hương, Ngọc  Trọng, Lê Tín Hương, Ngọc Loan, Thanh Trang, Trúc Hồ, Trịnh Nam Sơn, Trần Quảng Nam, Hoàng Thanh Tâm, Trần Duy Đức, Trần Đức, Mai Anh Việt, Hoàng Việt Khanh, Hoàng Trọng Thụy, Phạm Anh Dũng, Trần Chí Phúc…  Nhạc trẻ hải ngoại có  Jimmii Nguyễn, Lãnh Ngọc Tâm, v.v...
       Có thể kể ra vài ca khúc tiêu biểu của thế hệ nhạc sĩ mới này: Trần Quảng Nam với Mười năm tình cũ; Hoàng Thanh Tâm với Tháng sáu trời mưa; Trúc Hồ với Trái tim mùa đông; Ngọc Trọng với Buồn vương màu áo; Trịnh Nam Sơn với Dĩ vãng, Quên đi tình yêu cũ; Nguyễn Tâm với Rong rêu; Phạm Anh Dũng với Dạ quỳnh hương;  Lê Tín Hương với Có những niềm riêng, v.v…     
     Từ giữa thập niên 1990, các thể loại nhạc new age, new wave, rap, hip hop lời Việt đựơc nhiều nhạc sĩ  như Phong Lê, Heart2 Exist (Lê Huy Phong & Lê Huy Phát)… sáng tác.
     Đầu thế kỷ 21, xuất hiện dòng nhạc trẻ hải ngoại với nhiều tiết điệu mới (và cả cách phối khí mới) bởi các nhạc sĩ trẻ như Huỳnh Nhật Tân, Nhật Trung, Đồng Sơn, Lê Xuân Trường... Một số nhạc sĩ sáng tác tân nhạc lời Anh  như Vũ Tuấn Đức, Kristine Sa, Lê Tâm, Cardin Nguyễn, Trish Thùy Trang, Alan Nguyễn, Vy Nguyễn... Tuy nhiên, phần nhiều ca khúc VN ở hải ngoại ca từ vẫn là lời Việt.


                  


          Nhạc hải ngoại cũng có sự nối kết và liên hệ với nhạc trong nước, nhất là kể từ khi trong nước đổi mới, các ca sĩ và  nhạc sĩ ở hải ngoại được về nước biểu diễn đã tạo nên sự giao thoa, trao đổi nghệ thuật (âm nhạc) giữa hai bên. Nhiều ca khúc trong nước được các ca sĩ hải ngoại biểu diễn rất thành công. Và ngược lại, nhiều ca sĩ trong nước thể hiện các tình khúc hải ngoại được công chúng yêu thích, như: Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Đàm Vĩnh Hưng, Mỹ Tâm, Quang Dũng, Thanh Long Bass, Hồng Ngọc, Song Giang, Tùng Dương, Lệ Quyên, Hoài Phương, v.v…
      Các nhạc sĩ trong nước như: Lê Hựu Hà, Trịnh Công Sơn, Tùng Giang, Quốc Dũng, Vũ Đức Sao Biển, Bắc Sơn, Trần Quang Lộc, Ái Lan… cũng tham gia thị trường âm nhạc hải ngoại bằng những tình ca mới và lúc đầu, gần như các tình ca mới này của họ chỉ được hát tại hải ngoại. Các ca khúc của nhạc sĩ Bảo Chấn, Phú Quang, Nguyễn Ngọc Thiện được trình bày và nổi tiếng tại nước ngoài từ những năm đầu thập niên 1990. Đức Trí, Việt Anh, Nhật Trung, Nguyễn Xinh Xô trong thời gian du học cũng sáng tác nhiều ca khúc cho thị trường âm nhạc tại hải ngoại. Nhiều nhạc sĩ đã nổi tiếng từ trong nước trước khi ra định cư tại nước ngoài và trở thành nhạc sĩ hải ngoại như Sỹ Đan, Quốc Hùng, Ngọc Lễ… Sau này, một số nhạc sĩ trẻ trong nước như Lê Quang, Hoài An, Nguyễn Nhật Huy, Nguyễn Kim Tuấn, Thái Thịnh, Minh Nhiên, Minh Khang, Vũ Quốc Việt... cộng tác và bán độc quyền một số ca khúc của họ cho các Trung tâm hải ngoại. Các ca sĩ trong nước nổi tiếng như Trần Thu Hà, Bằng Kiều, Thu Phương, Kiều Hưng, Ngọc Anh, Lam Trường, Thủy Tiên, Quang Dũng, Nguyễn Hồng Nhung, Xuân Mai…  sau này định cư tại hải ngoại cũng tham gia sinh hoạt âm nhạc tại đây và rất được nhiều người hâm mộ... Hầu hết các ca sĩ tình ca trong nước đều đã từng lưu diễn tại  hải ngoại. 


                  
                              NS Nguyễn Đình Toàn
           
       Trong những năm 1991-2000, riêng Trung tâm Mưa Hồng đã phát hành tại Mỹ hơn 400 tựa CD với các giọng ca quốc nội như Bảo Yến, Nhã Phương, Đình Văn, Bích Phượng, Cẩm Vân hát nhạc hải ngoại, tình khúc 1954-1975 và tình ca quê hương và làm những ca sĩ này rất nổi tiếng tại hải ngoại. Trung tâm Làng Văn/Lạc Vũ cũng đặt hàng và phát hành rất nhiều CD với các giọng ca trong nước và sau này thực hiện các chương trình Duyên dáng Việt Nam trong nước.

                             
                         .NS Trần Quang Lộc và danh ca Thái Thanh- 2015
     
         Từ năm 2000, một số ca khúc nhạc hải ngoại bắt đầu được phép lưu hành chính thức trong nước (tuy rằng trước đó và sau đó, một số ca khúc hải ngoại phải thay tên tác giả để qua kiểm duyệt, như trường hợp Em đã quên một dòng sông của Trúc Hồ lại ghi là tác giả Hải Triều, Cơn mưa hạ của Trúc Hồ - Trầm Tử Thiêng, ghi là nhạc Hoa, Vì đó là em của Diệu Hương do Quang Dũng thể hiện đoạt giải Mai Vàng 2003, nhưng sau đó bị rút giấy phép khi biết Diệu Hương ở hải ngoại). Một số nhạc sĩ hải ngoại sau này về thực hiện nhiều dĩa nhạc, cũng như hòa âm phối khí cho các ca sĩ và tham gia các chương trình văn nghệ trong nước như Phạm Duy, Phạm Duy Cường, Trịnh Nam Sơn, Huỳnh Nhật Tân, Trần Viết Tân, Đức Huy (đã định cư hẳn tại Việt Nam)... Một số ca sĩ hải ngoại sau này về định cư  hẳn tại quê nhà hay thường xuyên hát trong nước như Elvis Phương, Hương Lan, Duy Quang, Tuấn Vũ, Phi Nhung, Thái Châu, Ngô Thanh Vân và nghệ sĩ hài Hoài Linh, Chí Tài, Hoài Tâm… Ca sĩ nổi tiếng khác ở hải ngoại như Ái Vân, Lệ Thu, Tuấn Ngọc, Khánh Hà, Ý Lan... cũng đã từng nhiều lần về nước lưu diễn.
    (Kỳ tới: PHÂN CỰC VÀ  GIAO THOA GIỮA CÁC DÒNG NHẠC 1930 ĐẾN NAY).
                                              LÊ THIÊN MINH KHOA
  (Trích trong cuốn  sách “9 THẬP KỶ CA KHÚC TÂN NHẠC VIỆT NAM”-
 nghiên cứu, nhận định- Lê Thiên Minh Khoa-  trang169-173, sắp xuất bản, 2018).
-----------------

Nguồn ảnh: Internet và  các nhạc sĩ cung cấp.

CẢM ĐỀ '' NHỮNG SỢI TƠ LÒNG'' - THƠ TỊNH ĐÀM

Đàm Nguyễn Tài
02:38, Th 3, 23 thg 10 (4 ngày trước)
tới tôi

G.T .ĐIỆP                                          TỊNH ĐÀM



CẢM ĐỀ '' NHỮNG SỢI TƠ LÒNG''
(Riêng tặng bác Giang Thanh Điệp tấm lòng tri kỷ )

Những sợi tơ lòng , tạo nét thơ
Bao nhiêu năm tháng sống trong mơ
Viết ra bao nỗi niềm trăn trở
Hồi tưởng người xưa đã khuất mờ !

Kết nối tơ giăng của kiếp người
Để ru mình ngủ giấc chơi vơi
Những đêm khuya vắng hồn xao xuyến
Ngồi lắng nghe từng tiếng lá rơi !

Đời vẫn nhạt nhòa , hương khói bay
Mênh mang tâm sự kiếp thơ này
Ai đi trong cõi xưa vang vọng
Để một người thơ phải ngất ngây !

Đâu phút tương phùng để nhớ mong
Chuyện đời chìm nổi cõi mênh mông
Bao nhiêu nguyện ước giờ tan vỡ
Để kiếp làm trai thẹn với lòng !

Những sợi tơ vương , vướng bước chân
Bao năm lăn lộn cõi phong trần
Trải qua sương gió nơi trần thế
Tóc nhuộm sương pha nặng nợ nần !

Xin gởi vào đây những nỗi niềm
Văn thơ còn lại chút niềm tin
Một mai ai hiểu tình ta nhỉ
NHỮNG SỢI TƠ LÒNG mãi trút thêm !

TỊNH ĐÀM
(TP.HCM . VN )

TRẦM TÍCH 1 - 2 - THƠ LÊ KIM THƯỢNG

Sinh Lê
Tệp đính kèm
19:10, Th 4, 24 thg 10 (3 ngày trước)
tới tôi

GỬI NHÃ MY BÀI THƠ LỤC BÁT 2018
CHÚC VUI KHỎE
NHA TRANG, 25-10-2018 - LÊ KIM THƯỢNG



                             


Ảnh tác giả Lê Kim Thượng



TRẦM    TÍCH  1 - 2


1.


 “Trăm năm đã lỡ hẹn hò
Cây đa, bến cũ, con đò... còn không?...”
Cánh chim bạt gió phiêu bồng
Biết về đâu giữa mênh mông đất trời
Quanh đây có tiếng đàn lơi
Bỗng trầm, thăng giáng chơi vơi giọt mềm...
Lên non tìm chút êm đềm
Gốc Đào đánh giấc, tiếng đêm u hoài
Muộn phiền rũ áo, nguôi ngoai
Quên đi năm tháng lạc loài tha phương
Quên đi Hạt Bụi vô thường
Chìm trong hư ảo, cuối đường biển dâu...
Nhìn sông, bèo giạt về đâu
Nước trôi, trôi mãi, bóng cầu ngã xiêu
Nhìn mưa, thèm một cánh diều
Nghiêng chao nỗi nhớ, liêu xiêu tình buồn
Lạy Trời đừng đổ mưa tuôn
Đừng làm chớp biển, mưa nguồn mù khơi...
Người đi góc biển, chân trời
Mơ về quê cũ, một đời nhớ nhung
Ngóng trông phương ấy mịt mùng
Nhớ làng, nhớ đất, nghìn trùng thân thương
Nhớ mùi đất ấy ngọt hương
Cái mùi lạ lắm... bình thường, chân quê
Dẫu đi tám hướng sơn khê
Cái mùi đất ấy gọi về cõi xưa...


2.


Cầu tre, bến nước, gốc dừa
Vẫn còn đây, tiếng võng đưa... ơi à
Bao năm cách biệt quê nhà
Hàng trầu để héo, cau già rụng rơi
Bây giờ, đời đã hết đời
Hết thời phiêu bạt, hết thời lênh đênh
Rượu bầu, thơ túi chông chênh
Sấu cong ngọn khói bay lên rặng dừa
Về tìm trầm tích, dấu xưa
Rêu phong cát bụi, nắng mưa nhạt nhòa
Lời Kinh Bát Nhã hiền hòa
Vườn Tâm, Chánh Niệm nở hoa âm thầm
Xa đưa tiếng Hải Triều Âm
Rơi buồn tiếng nhạc vô âm thầm thì
Cuối đời dừng bước chân đi
Vô Ngôn đã tắt... Tham Si héo mòn
Còn đây, Núi Mẹ Bồng Con
Còn đây, một bóng trăng tròn... thủy chung
Cõi Trăm Năm tới vô cùng
Phong sương dừng bước, giữa vùng Cỏ Khâu
Trách chi Thương Hải - Biển Dâu
Chỉ là nấm đất, mộ sầu thiên thu...


                        Nha Trang, tháng 10. 2018

                           LÊ KIM THƯỢNG


“...” Ca dao

ĐỪNG ĐI - THƠ ĐẶNG XUÂN XUYẾN

BAOTHANG_XUANXUYEN DANG
15:52, Th 4, 24 thg 10 (2 ngày trước)
tới PV, Da, tôi, Phu, Giống, Trần, Xuân, Nguyễn, Vu





Tranh Ái Lan



ĐỪNG ĐI

.
Ở lại đi
Một đêm thôi
Một đêm thôi, ở lại
Ta xin người ở lại, chỉ một đêm 
Ngoài kia trời lướt khướt sũng đêm
Ta tí tách trong này mơ hồ từng giọt rỏ


Ta nào khóc. Chỉ là ta quá nhớ
Những chiều Thu ai tết tóc bên thềm
Rãi trăng vàng ai ríu rít hằng đêm
Và ai nữa khiến ta từng ngộp thở.


Ta xin đấy. Ngoài kia là những gió
Hun hút đêm, hun hút ánh đèn mờ
Người ở lại. 
Đừng đi!
Đừng đi! 
Ta sợ
Bảy năm trời thoáng chốc chỉ là mơ.

*.

Làng Đá, đêm 29.09.2018

ĐẶNG XUÂN XUYẾN

NỖI ĐAU PHẬN NGƯỜI - THƠ TRƯƠNG THỊ THANH TÂM

Truong Thi Thanh Tam

08:09, Th 2, 22 thg 10 (3 ngày trước)

tới tôi

Được gửi từ Yahoo Mail trên Android

Vào CN, 14 thg 10, 2018 lúc 7:24 SA, Truong Thi Thanh Tam

<tinhnho1053@yahoo.com.vn> đã viết:

NỖI ĐAU PHẬN NGƯỜI

            ***

Anh nói gì với gió 

Sao chỉ thấy lặng im 

Lá thu nhẹ rơi thềm 

Nắng còn vương chút hạ 

Anh nói gì với mây 

Mặt trời đi đâu vội 

Buông rèm đêm sập tối 

Tiếng vạc sầu năm canh 

Anh nói gì cùng mưa 

Cơn mưa hoài chưa dứt 

Nên có người thao thức 

Đếm giọt buồn lê thê 

Anh nói gì với biển 

Sao biển vẫn thét gào 

Nước dâng theo dòng lũ

Người trôi dạt nơi đâu 

Anh nói gì nữa không 

Đời còn nhiều bối rối 

Bước trong vùng bóng tối 

Nghe nỗi đau phận người!

           TRƯƠNG THỊ THANH TÂM 

                    Mytho 

CA NHẠC THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM ĐƯƠNG THỜI. Kỳ 4: CÔNG CHÚNG CA NHẠC THỜI NAY - LÊ THIÊN MINH KHOA

Minh Khoa Lê Thiên
Tệp đính kèm
15:59, CN, 21 thg 10 (3 ngày trước)
tới phuoc, tôi

Phác thảo bìa cuốn sách “9 thập kỷ ca khúc tân nhạc Việt Nam”- Lê Thiên Minh Khoa.

CA NHẠC THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM ĐƯƠNG THỜI.                               
                        Kỳ 4: CÔNG CHÚNG CA NHẠC THỜI NAY
                                                             LÊ THIÊN MINH KHOA

         Quá trình sáng tạo của văn học - nghệ thuật nói chung bao gồm ba thành tố: tác giả - tác phẩm - công chúng. Còn quá trình nầy trong âm nhạc, nhất là trong ca khúc thì qua thêm nhiều trung gian hơn: tổ chức sản xuất, quảng bá nhạc phẩm, biểu diễn ca khúc nên ít nhất phải có năm thành tố sau: tác giả - ca khúc - người điều phối - ca sĩ - công chúng. Quá trình nào thì công chúng tiếp nhận, hưởng thụ tác phẩm cũng là đối tượng cuối cùng và là trung tâm của sáng tạo nghệ thuật.






        Trở lên, trong khi bàn về bốn thành tố trước, đã không thể không đề cập đến thành tố trung tâm của ca nhạc này - công chúng. Nên trước khi trình bày cụ thể các lớp công chúng ca khúc ngày nay, xin mượn lời của người có nhiều trách nhiệm với ca nhạc Việt Nam hiện nay, TS-NS Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam để khái quát về công chúng ca nhạc hôm nay: “Hiện nay, công chúng số đông thường chỉ chú ý vào các ca khúc thị trường ra đời một cách vội vàng với ca từ đơn giản, sáo rỗng, âm nhạc lai căng, thậm chí “lấy cắp” từ nhạc nước ngoài, theo dõi các ca sĩ, các “Diva”, các “Sao”, các giọng ca dòng nhạc nhẹ nổi lên một thời gian như cồn nhờ công nghệ lăng xê. Công chúng, đặc biệt là giới trẻ quên đi hoặc không biết tới dòng âm nhạc chính thống, kinh điển bác học (thanh nhạc cũng như khí nhạc) và dòng âm nhạc cổ truyền - dân tộc” (“ m nhạc Việt Nam trên đường đổi mới và hội nhập quốc tế” tài liệu đã dẫn).
        Nói như thế, có nghĩa  dòng ca khúc nhạc nhẹ có chất lượng tư tưởng - nghệ thuật, dòng âm nhạc kinh điển bác học và dòng âm nhạc cổ truyền - dân tộc vẫn còn có một lớp công chúng riêng. Nhưng đang nói đến “công chúng số đông” với ca khúc thị trường.



        
                       Ca sĩ Phương Vy


         Số đông bạn trẻ ngày nay đều thích nghe nhạc trẻ, nhất là các thể loại nhạc Rock, Pop Ballad, V-pop hoặc những thể loại nhạc mạnh như “Dance remix” hay dùng cho các vũ trường… Nhưng như đã nói ở trên, do thị hiếu thẩm mỹ chưa sâu sắc, cơ bản, còn nhất thời như một thứ "mốt”, cho nên khả năng đánh giá, sự lựa chọn thẩm mỹ chưa định hình rõ nét, mà thành ra khả năng cảm thụ âm nhạc thấp, có khi thông tục; lệch chuẩn và phiến diện, cực đoan một chiều. Xin nói rõ hơn về từng loại thị hiếu này.
       Về cảm thụ âm nhạc cực đoan một chiều: vì quá say mê dòng nhạc trẻ thị trường hiện nay, họ xếp tất cả các dòng nhạc nhẹ khác trước 1975: nhạc vàng, nhạc tiền chiến, nhạc vàng, tình khúc, nhạc xanh, nhạc trẻ… đều là nhạc sến tuốt, là nhạc lạc hậu so với thời đại, trong khi chính bản thân mình cũng không biết chọn loại nhạc giá trị theo đúng nghĩa của nó để thưởng thức, chỉ biết nghe loại nhạc thị trường đậm chất “sến” do các “nhạc sĩ thị trường” tạo nên.
       Về thị hiếu âm nhạc lệch lạc, không đúng đắn, lành mạnh: Một bộ phận giới trẻ có xu hướng và thói quen thưởng thức âm nhạc bằng mắt hơn bằng tai vì ca từ làm sao họ hiểu nổi (ca từ tiếng nước ngoài hoặc ca từ tiếng việt thì sáo rỗng, vô nghĩa) và  bằng chứng là những ca sĩ nào có vũ đạo đẹp, lạ, sôi động và ăn mặc mát mẻ sẽ thu hút được nhiều khán giả trẻ hơn.


                    


 Còn về khả năng cảm thụ âm nhạc thấp lùn, thông tục thì vô số sự kiện minh họa: Ở trên có nhắc đến MV Oh my chuối, ca khúc có ca từ  nhố nhăng, lố bịch, tục tĩu và  nữ ca sĩ  biễu diễn trong  với mấy bộ váy áo cũn cỡn, vũ điệu gợi dục. Đáng ngạc nhiên là theo một bài báo thì: "nhiều ý kiến cho rằng Oh my chuối là thảm họa của V-pop, nhảm nhí, tục tĩu và  gợi dục và xếp MV này vào một trong những sản phẩm "rẻ tiền", "lố lăng”, thì MV Oh my chuối lại thu hút nhiều người xem trên Youtube.
         Rồi cuối năm 2013, trong một buổi biểu diễn tại Hải Phòng, hai nam rapper trẻ trình bày một ca khúc khá nổi tiếng với lời "chế" tục tĩu, đáng nói là lời "chế" này lại được khán giả tại buổi biểu diễn ủng hộ! Hai ca sĩ này còn cùng một vài ca sĩ khác thuộc dòng nhạc underground  biểu diễn ca khúc Phiếu bé ngoan gồm hai phần, đều có các ca từ vô cùng tục tĩu, phản cảm, mang tính khiêu dâm trần trụi và được đăng tải trên một số trang nghe nhạc trực tuyến. Đáng tiếc là trong khi có bạn đọc nhận xét trên Youtube: "YANBI sáng tác ra ca khúc này quả là con người quá bệnh hoạn. Ca từ dung tục, trần trụi không một chút nghệ thuật dẫu là nghệ thuật của tầng lớp sến, hạ cấp... Chắc khi sáng tác bài này YANBI đang ở thời kỳ bệnh... nặng về thần kinh" thì vẫn vẫn có nhiều người ủng hộ, bênh vực, có ý kiến cho rằng: “Đó là thể loại nhạc riêng tách biệt với những thể loại âm nhạc đại chúng, và họ hát là vì niềm say mê âm nhạc” (!?)




                         

Cô gái này bị cư dân mạng “ném  đá” khi bình luận bóng đá World Cup 2018 trên VTV.


      Ba sự kiện này và nhiều sự kiện khác trong các đoạn trên khi nói về nhạc sĩ, ca sĩ, giới sản xuất, tổ chức quảng bá, biểu diễn, vai trò của truyền hình, báo chí và các phương tiện thông tin đại chúng… cho thấy, thực tế đời sống âm nhạc ở Việt Nam hiện  nay, một bộ phận công chúng yêu thích  các ca khúc rất thiếu văn hóa, giai điệu nhạt nhòa, na ná nhau, ca từ hời hợt, dễ dãi, thậm chí ca sĩ rất sex và phản cảm thể hiện lại được hâm mộ và tôn thành “thần tượng”.
     Thực tế đó khiến dư luận phải đặt câu hỏi: Phải chăng thị hiếu âm nhạc của một bộ phận công chúng, nhất là công chúng trẻ, đang trong xu hướng xuống cấp nghiêm trọng?
      Trong một xã hội mà nền kinh tế thị trường mới khai mở, những hỗn loạn là không thể tránh khỏi khi đạo đức xuống cấp và chủ nghĩa sex (Sexual Marxism) đang lên ngôi. Đại gia và một số quan chức khi ăn, uống phải có em “nhà nghèo” ngồi cạnh. Chương trình trực tiếp bình luận bóng đá World đá” cup 2018 trên VTV năm nay, bao giờ  cũng có một em trẻ  đẹp gọi là yêu bóng đá, mê cầu thủ nào đó ngồi trên diễn đàn chung với ba vị khách mời đáng kính trọng là các chuyên gia bóng đá, phóng viên thể thao hàng đầu của Việt Nam. Người say mê bóng đá chân chính vừa bực mình, vừa buồn cười, vừa thấy tội nghiệp khi nghe các em uốn éo trả lời nhợt nhạt, “vô tư” trước những câu hỏi của biên tập viên truyền hình có tính chuyên sâu về chiến thuật, chiến lược, đấu pháp… của trận đấu, của bóng đá  nằm “ngoài chuyên môn” của các em. Nhưng để chủ nghĩa tình dục trên hết lan sang và nhúng chàm vào lãnh vực âm nhạc, một bộ môn nghệ thuật có tính đại chúng cao và có ảnh hưởng lớn đến văn hóa, lối sống của công chúng thì khác, thì thành quá nghiêm trọng rồi!


            

 
         Công bằng mà nói, bộ phận giới trẻ này dù yêu thích đến say mê loại nhạc rẻ tiền, lố bịch và phản cảm như thế, nhưng được cái, đó là niềm đam mê chân thực, nhiệt tình, có khi đến “điên cuồng” của họ. Như có người  sẵn sàng làm mọi thứ để được gặp mặt, được xem thần tượng. Họ khóc, nài nỉ, thậm chí… đe dọa tự tử với bố mẹ chỉ để được đi xem trực tiếp thần tượng của mình biểu diễn. Rồi, sau khi đã được gặp thần tượng, họ sẽ bắt chước từ đáng đi, kiểu ăn mặc, kiểu tóc... của thần tượng và sẵn sàng “ăn thua đủ” với những ai nói xấu thần tượng... Chuyện bi hài mà nhiều kênh đã đăng: một nhóm bạn trẻ quỳ xuống và hôn chiếc ghế của ngôi sao ca nhạc Hàn Quốc - Bi Rain đã ngồi, trong đêm lưu diễn tại Nhà hát lớn Hà Nội!
        Lệch sang một hướng khác, có một bộ phận công chúng bây giờ chỉ yêu thích nhạc vàng. Giới này gồm những người lớn tuổi thuộc tầng lớp bình dân, trong đó có tầng lớp mới giàu và một bộ phận giới trẻ bây giờ, mà đáng ngạc nhiên là có cả thanh niên có học, có cả cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ trẻ. Một số trong họ đã đối lập nhạc vàng trước 1975 với tất cả các dòng nhạc khác (nhạc đỏ, nhạc tiền chiến, nhạc phản chiến, du ca, tình khúc, nhạc trẻ…) và tự nguyện gọi dòng nhạc mà họ thích là nhạc sến với với sắc thái biểu cảm dương tính = ca ngợi, đam mê, yêu thích…, khác với giới có học, trung lưu ở miền Nam trước kia, chỉ thích dòng nhạc sang (nhạc tiền chiến, phản chiến, tình khúc …) gọi dòng nhạc đó là nhạc sến với sắc thái biểu cảm âm tính = coi thường, thấp kém… Chuyện vui cực ngắn:  "Em muốn hát nhạc sến  cơ! Bấm cho em bài Hương xưa của Cung Tiến(?) đi anh !..."  như lời một cô sinh viên  nói với bạn trai trong  phòng karaoke!...
       Lượng công chúng yêu nhạc vàng đông đảo trở thành một phong trào, và như đã nói trên, đến nổi nhiều nhà sản xuất ca nhạc ra nhiều băng từ bolero, nhiều ca sĩ chuyển dòng nhạc, nhiều ca sĩ bolero mới nổi lên, nhiều nhạc hội, nhiều sàn diễn bolero được tổ chức, nhiều trang mạng đăng nhạc bolero, nhiều đài truyền hình tổ chức nhiều chương trình nhạc bolero… để đáp ứng nhu cầu của họ và để tăng thu lợi nhuận. Báo chí và các phương tiện thông tin khác cũng không thể bỏ qua đề tài “ăn  khách” nầy để thu hút độc giả, khán thính giả…


       



          Thực ra, điệu bolero trữ tình vốn sang trọng, ngọt ngào, tiết tấu chậm buồn, nhẹ nhàng, có thể nói đến chia ly, cô đơn, nhưng không quá đau đớn, sầu não, bi lụy… như  thực trạng
do ca từ của nhạc sĩ và lối hát của ca sĩ hiện nay tạo nên.  Điều đáng nói, là công chúng yêu dòng nhạc bolero đương thời lại nhận thức chưa đúng đắn chân giá trị cốt lõi của dòng nhạc này, tưởng chất bolero là: sướt mướt, sến sẩm, ủy mị, quằn quại, khổ đau, bi sầu, rên rỉ… như các ca sĩ ngày nay thể hiện và đánh đồng nhạc bolero với nhạc sến, khi nó bị khai thác “quá đà” và “biến dạng” thảm hại trên truyền hình và nhạc hội, sàn diễn ngày nay.


              


       Như đang có cơn sốt bolero, một biểu hiện “hội chứng đám đông”, theo “mốt”, mang tính phong trào quá rõ. Thị hiếu âm nhạc của một bộ phận công chúng không còn là tự thân, mà đang bị truyền thông thương mại dẫn dắt với mức độ thái quá. Lên xe đò, thường được nghe miễn phí, những bài hát thuộc dòng nhạc bolero. Quà tặng cho nhau, giờ có thêm sản phẩm mới, là đĩa nhạc, cái USB chứa bài hát bolero. Quán karaoke cho đến đám cưới bây giờ, nhạc bolero được người ta chọn nhiều hơn. Thậm chí, đám tang người ta cũng “xài” bolero, khi  đám thanh niên hát buồn về khuya trong  rạp đám và đội kèn hòa tấu trên đường đưa đám, toàn bolero. Mở truyền hình, vặn đài, hết show này đến chương trình khác, thi tài hát bolero. Báo chí, truyền thông xã hội giành nhiều diện tích, thời lượng luận bàn về dòng nhạc này.
        Dư luận đàm tiếu nhiều về thị hiếu âm nhạc của đám trọc phú mới nổi: Ông chủ thì chỉ thích nghe nhạc sến Việt với giai điệu lèn phèn và lời ca đơn sơ hợp với “gu” của họ; còn “cô cậu chủ”, con cái họ thì chỉ đủ sức cảm nhận loại nhạc sến Tây phương ồn ào thô tục. Đám trọc phú này đã tung tiền để bảo trợ những chương trình ca nhạc nhảm nhí trên các sân khấu và đài
 truyền hình khắp các địa phương và thể hiện rõ đặc trưng của “trọc phú” là tính chơi ngông với tiền bạc, tương tự như công tử Bạc Liêu xưa và Cường Đô La ngày nay: Trong những dịp tiệc tùng như sinh nhật và cưới hỏi, họ dám thuê hàng chục ca sĩ tiếng tăm, với thù lao cả hàng ngàn đô la Mỹ mỗi người, để hát những bài ca sến mà họ ưa thích.
       Một chuyện có thật: Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tổ chức một đêm Nhạc Hoàng Việt, người nhạc sĩ sinh ra và lớn lên ở Bà Rịa, mời đoàn nhạc giao hưởng TP. HCM cùng nhiều ca sĩ nhạc nhẹ hàng đầu VN về biểu diễn, cho xe ca đưa cán bộ, nhân dân từ các huyện thị về TP. Vũng Tàu. Đêm nhạc hoành tráng, sang trọng với những ca khúc nổi tiếng thuộc nhiều dòng nhạc của Hoàng Việt: Tiếng còi trong sương đêm, Nhạc rừng, Lên ngàn, Quê mẹ, Tình ca, Tình ca 2… và bản Giao hưởng đầu tiên của Việt Nam: Quê hương (1965). Nhưng rạp hát Điện Biên với vỏn vẹn 500 chỗ, mở cửa tự do, không bán vé vẫn còn lỏng lẻo người. Trong khi đó, đêm nhạc Tình ca bolero do Trung tâm VH-TT tỉnh tổ chức ở TP. Bà Rịa mời các ca sĩ hạng hai thể hiện tại hội trường lớn, Nhà biểu diễn đại chúng của Trung tâm có sức chứa trong cả hai tầng gần 1.000 chỗ, gấp hai lần rạp hát trên, lại chật nêm người mua vé vào cửa, trong đó ngoài lứa tuổi trung niên, cao niên còn có đông đảo lớp người trí thức trẻ.
       Lý giải cho hiện tượng nhạc trẻ bùng lên và nhạc vàng trỗi dậy, ngoài những nguyên nhân kinh tế - xã hội, có những nguyên nhân xuất phát từ phía chủ quan công chúng yêu nhạc. Đó là tâm lý “quen quá, hóa chán”, “cũ người, mới ta”, và “thiếu gì, thích nấy”. Công chúng yêu nhạc trước đây nghe toàn nhạc đỏ, “quen quá, hóa chán”, bảo hòa rồi, nay mở cửa được "mở mắt" thấy được bầu trời âm nhạc rất đa hệ, phong phú,”thiếu gì thích nấy”  nên “cũ người mới ta” say mê các dòng nhạc mình tưởng là mới lạ. Nhưng lý giải thế nào về hiện tượng một bộ phận trí thức trẻ bây giờ lại yêu thích nhạc vàng, trong khi dòng nhạc này trước 1975, ở Miền Nam chỉ được giới  bình dân ở nông thôn, thị thành và lính hát, còn giới có học, như sinh viên, bác sĩ, kỹ sư, thầy giáo, sĩ quan… chỉ nghe các dòng nhạc sang? Cho nên, thời đó muốn nghe nhạc vàng thì phải vào câu lạc bộ (CLB) Hạ sĩ quan & Binh sĩ, còn muốn nghe nhạc tiền chiến, tình khúc, nhạc phản chiến… của Trịnh  Công Sơn, Phạm Duy, Đoàn  Chuẩn, Nguyễn Văn Thương, Văn Cao… thì phải vào CLB Sĩ quan (những người có tú tài trở lên). Có một độ chênh trong nhận thức và cảm thụ thẩm mỹ  giữa các thế hệ!



             


       Có thể lý giải hiện tượng này bằng năng lực thẩm mỹ. Không phải cứ biết chữ là đọc được thơ, cứ có mắt là xem được tranh tượng và không phải cứ có tai là  thưởng thức được nhạc. Điều đó còn tùy thuộc vào năng lực thẩm mỹ của mỗi người. Riêng năng lực thẩm mỹ âm nhạc là khả năng của mỗi cá nhân trong khi thưởng thức sản phẩm âm nhạc, từ đó nhận định về sự hay - dở, xác định thái độ thích hay không thích đối với tác phẩm một cách đúng đắn, lành mạnh. Năng lực thẩm mỹ âm nhạc của mỗi người tùy thuộc vào nhiều yếu tố tổng hòa lại: văn hóa - giáo dục, năng khiếu, truyền thống, sự trải nghiệm, tự học tập rèn luyện… của mình. Do đó, năng lực thẩm mỹ, xu hướng thẩm mỹ của mỗi người mỗi khác nhau do các thành tố tạo nên khác nhau, nhưng thị hiếu thẩm mỹ vẫn có mẫu số chung, đó là giúp con người hướng tới các giá trị chân - thiện - mỹ, tiếp nhận nghệ thuật không chỉ để thỏa mãn nhu cầu, để giải trí, mà qua đó thu nạp những giá trị có ý nghĩa xã hội - nhân văn, thu nạp tri thức, làm phong phú đời sống tinh thần và đặt mình vào xu hướng luôn hành động sao cho có thể vừa làm đẹp bản thân, vừa góp phần làm đẹp xã hội.


                   


   Trong nhiều yếu tố tổng hòa để hình thành năng lực thẩm mỹ, quan trọng nhất là yếu tố văn hóa - giáo dục. Yếu tố văn hóa - giáo dục không mâu thuẩn với, nhưng khác với yếu tố bằng cấp. Bằng cấp ngày nay thường chỉ công nhận về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tay nghề của anh, nhưng thường không thể hiện cấp độ văn hóa và mức độ “có giáo dục” của anh. Chuyện thường ngày: Thời trước, mỗi giờ học Việt văn, anh say mê vì giáo sư làm cho anh yêu cái đẹp, yêu văn chương- nghệ thuật, từ đó dần dần nâng cao khả năng cảm thụ nghệ thuật của anh theo một lý tưởng thẩm mỹ đúng đắn và lành mạnh, góp phần làm cho anh cảm thụ, nhận biết  được ca khúc nào là có giá trị tư tưởng - nghệ thuật để anh chọn. Còn bây giờ, có những tiết Giảng văn, anh nhàm chán vì có những giáo viên bình giảng văn chương như lên lớp bài Chính trị, Đạo đức, Giáo dục công dân,  bởi giáo viên chỉ chú trọng đến ba mục đích yêu cầu: giáo dục (truyền bá tư tưởng, đạo đức), giáo dưỡng (cung cấp kiến thức)  và rèn kỹ năng, mà quên mục đích yêu cầu thứ tư của môn Văn học là giáo dục thẩm mỹ, một yếu tố để hoàn thiện nhân cách con người. Xong tiết học, anh không những không yêu thêm văn chương - nghệ thuật mà còn “hãi” nó. Từ đó, làm cho anh dần vô cảm với cái hay, cái đẹp của văn chương - nghệ thuật.



              


       Rất mừng là còn công chúng thứ ba là đối tượng của “nhạc sang”. Họ là những người có học: trí thức cũ (ở Miền Nam ), trí thức cách mạng (ở Miền Bắc), lớp trẻ có văn hóa thời nay và một lớp người thuộc thành phần trung lưu am hiểu về âm nhạc, nhiều người trong họ biết chơi đàn, phổ biến là guitar. Nhạc sang của họ là những ca khúc có giá trị, nổi tiếng một thời thuộc nhiều dòng nhạc: nhạc đỏ, nhạc tiền chiến, tình khúc…  và các ca khúc nhạc nhẹ chính thống đương thời của các nhạc sĩ không chạy theo dòng nhạc thị trường bị thương mại hóa.



         
     NS Đức Trịnh       


        Nhắc đến thực trạng âm nhạc hôm nay, lại nhớ đến một nhận định trong bài viết khá công phu và nhiệt huyết “ Âm nhạc Việt Nam xưa và nay !!!” của Phan Nguyên Luân trên cuuhocsinhphuyencom.wordpress.com ngày 29.02.2016. Tác giả đã trích dẫn lời của nhà xã hội học cổ đại  Tuân Tử:“Một trong những đặc trưng của thời loạn là âm nhạc nhố nhăng, bông lông” (Tuân Tử - Chương Bàn Về Nhạc, Giản Chi và Nguyễn Hiến Lê, trang 314) để khái quát:“Việt Nam hiện nay không có chiến tranh, nhưng lại có những dấu hiệu (sắp) đang ở trong thời loạn… Mà âm nhạc của Việt Nam hiện nay thì quả thật quá nhố nhăng và bông lông”. Lập luận của tác giả theo tam đoạn luận gồm ba mệnh đề: tiền đề là câu nói của Tuân Tử, thân đề (đặt ở cuối) là nhận xét về thực trạng âm nhạc VN hiện  nay “quá nhố nhăng và bông lông”, kết đề (đặt ở giữa) là kết luận về xã hội VN“có những dấu hiệu (sắp) đang ở trong thời loạn…”. Lời phán truyền của bậc hiền triết Tuân Tử là chân lý rồi, thực trạng âm nhạc VN được nhận định như thế là quá xác đáng rồi, nhưng dù đồng cảm với tác giả trên, cũng không thể hoàn toàn đồng ý hoàn toàn với kết luận của ông. Bởi dù khái niệm “nhạc” trong Nho giáo có những nét tương đồng với khái niệm âm nhạc hiện đại: Nhạc là sự hòa hợp các thứ âm thanh mà tạo thành, thể hiện sự rung cảm của lòng người  đứng trước ngoại vật.  Thiên còn lại trong  Sách Nhạc (bị thất lạc bởi chính sách “đốt sách” của Tần Thủy Hoàng) ghép trong Kinh Lễ  có viết về nhạc rằng: “có thể khiến cho lòng dân trở nên tốt lành, có thể cảm lòng người rất sâu và làm phong tục dời đổi được…”. Nhưng Nhạc trong quan niệm Nho giáo cao hơn và khác với âm nhạc hiện đại, Khổng Tử viết:.“Lễ để chỉ đạo ý chí, Nhạc để điều hòa thanh âm, Hành chính để thống nhất hành động, Hình pháp để ngăn ngừa tội ác. Lễ, Nhạc, Hành chính, Hình pháp có mục đích cuối cùng là một, tức là thống nhất lòng dân để thực hiện một nền thạnh trị.”. Như vậy, nhạc trong  Nho giáo còn là đạo trị nước như Hành chính, Hình pháp. Quan niệm như vậy, thì ở thời xa xưa đó, nhạc loạn thì nước loạn là đúng rồi. Còn âm nhạc hiện đại là một trong 7 loại hình nghệ thuật (1.Kiến trúc và trang trí, 2. Điêu khắc, 3. Hội họa, 4.  m nhạc, 5. Văn Chương, 6. Sân khấu, 7. Điện ảnh). Nên tuy âm nhạc rối loạn, xuống cấp có góp phần vào việc làm rối loạn, xuống cấp  đời sống xã hội, nhưng không thể đủ sức đẩy đất nước vào “thời loạn” được. Ở đây, xin nói cho rạch ròi, cặn kẽ: Tác giả trên đã đánh tráo khái niệm trong lập luận: đồng hóa hai nghĩa của một từ đồng âm, từ đa nghĩa, hay một từ dùng trong hai phong cách ngôn ngữ khác nhau, khi “cào bằng” nghĩa cổ và nghĩa mới của từ Nhạc (âm nhạc). Kiểu như lập luận ngụy biện trong tam đoạn luận vui sau: Vật chất tồn tại mãi mãi, không bao giờ mất đi mà chỉ chuyển hóa dạng này qua dạng khác. Bánh mì là vật chất, Vậy bánh mì tồn tại mãi mãi, mua một ổ ăn suốt đời! Tiền đề và thân đề đều đúng nhưng kết đề lại… hài hước, gây cười, vì tác giả đã đánh tráo khái niệm của từ đa nghĩa “vật chất”: “vật chất” trong mệnh đề 1 là thuật ngữ triết học, dùng trong phong cách ngôn ngữ khoa học, “vật chất” trong mệnh đề 2 là ngôn ngữ thông thường dùng trong phong cách khẩu ngữ tự nhiên. Một vỏ vật chất của từ “vật chất” chứa hai tinh thần ngữ nghĩa khác xa nhau!



  
  Hai NS song sinh: Hoàng Lân- Hoàng Long.   


      Để có tạm kết lạc quan hơn cho phần này, xin mượn lời ba nhạc sĩ có uy tín đương thời. Nhạc sĩ Đức Trịnh, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa  Nghệ thuật Quân đội, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhạc sĩ Việt Nam, cho rằng:  m nhạc giống như một dòng sông chảy qua nhiều đoạn. Có những đoạn chảy êm đềm, cũng có những đoạn chảy thành nhánh, khúc khuỷu, bâng quơ. Nhưng cuối cùng, những nhánh đó vẫn sẽ nhập vào dòng     chảy chính và mọi thứ lại trở nên tốt đẹp. “Từ xưa đến nay, âm nhạc có những khi khủng hoảng nhưng không đến mức xuống dốc, hay đáng lo ngại. Bởi sau cùng, giá trị chân thực mới tồn tại được”, ông chia sẻ.
        Cũng đồng ý với quan điểm của nhạc sĩ Đức Trịnh, nhạc sĩ Hoàng Lân, Hiệu trưởng trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội,  cho rằng: Mọi thứ sẽ được sàng lọc bởi thời gian và công chúng. Những gì là ngọc quý có giá trị sẽ trường tồn với thời gian. Còn những gì phản cảm, vô giá trị sẽ nhanh chóng bị rơi vào quên lãng. 



                 


          Nhận xét về âm nhạc thị trường hiện nay của Nguyễn Ánh 9 đã gây ra phản ứng trái chiều trong công luận: “Nhạc thị trường sẽ rớt dần và tới một giai đoạn nào đó, nghệ thuật sẽ lên ngôi. Nhạc thị trường tự động phát sinh rồi sẽ tự động chết bởi những gì không hay sẽ không tồn tại… Đời tôi không thấy nhưng đời con, đời cháu của tôi sẽ thấy điều này”.
        Đáng lạc quan cho nền âm nhạc Việt Nam là ý kiến đồng thuận với Nguyễn Ánh 9 chiếm số đông công chúng, trong đó có ca sĩ nổi tiếng như Ánh Tuyết, đặc biệt thái độ “trân trọng” của những người có trách nhiệm cao nhất với âm nhạc Việt Nam hiện nay: PGS.TS- NS Nguyễn Hồng Quân và NS Cát Vận, Chủ tịch và Phó CT Hội Nhạc sĩ VN trước “nhận xét rất chân thành, bình tĩnh, có trách nhiệm và nhiều trăn trở đối với đời sống âm nhạc” (Nguyễn Hồng Quân) của tác giả của “Buồn ơi, chào mi”.
          Xin đừng lo: "Hãy cứ vui chơi cuộc đời/ đừng cuồng điên mơ trăm năm sau..." (Trịnh Công Sơn - Hãy cứ vui như mọi ngày). Rồi các thế hệ công chúng âm nhạc sẽ giữ lại cái tinh túy và thời gian sẽ cuốn trôi những rác rưởi. Rõ ràng trước mắt đó: Bây giờ ta đã có "Những tình khúc bất tử", "Những tình khúc vượt thời gian”,  "Những tình ca xuyên thế kỷ", "Những ca khúc nổi tiếng một thời",  "Những bài hát truyền thống- cách mạng", "Những  bài ca đi cùng năm tháng", " Những bài ca bất hủ", "Những bài ca không quên", v.v  và  v.v... rồi đó.

    

NS Võ Lê, Ca sĩ Ngọc Quỳnh, NS Nguyễn Thị Minh Châu,
PCT Hội NS VN tại Nhà Sáng tác Vũng Tàu, 2014 (trái  sang)

         (Kỳ tới: PH ÂN CỰC VÀ  GIAO THOA GIỮA CÁC DÒNG NHẠC 1930 ĐẾN NAY).
                                              LÊ THIÊN MINH KHOA
  (Trích trong cuốn  sách “9 THẬP KỶ CA KHÚC TÂ N NHẠC VIỆT NAM”-
 nghiên cứu, nhận định- Lê Thiên Minh Khoa-  trang 156-168, sắp xuất bản, 2018).
-----------------
Nguồn ảnh: Internet và  các nhạc sĩ cung cấp.