HÁT XẨM

    TRƯƠNG CHI
TÁC GIẢ NGUYỄN KHÔI
(Tặng : BNN & LXQ)
          ------
Lời dẫn : Hồi còn nhỏ (trước 1945)  NK tôi theo mẹ đi chợ Dầu (Phù Lưu, Từ Sơn , Bắc Ninh) đã mê mẩn chen vào xem nghe "Hát Xẩm" của 1 bà lão cùng với ông chồng mù lòa kéo "hồ" (nhị) đệm theo rất  chi là mùi mẫn, rơi lệ... đó là lối hát "Xẩm chợ" kể chuyện sự tích Trương Chi ...Ông ngoại tôi bảo : Trương Chi- Mỵ Nương là chuyện cổ tích có thật gắn với sông Tiêu Tương ở quê mình (miền quê Quan Họ- Kinh Bắc xưa) ,xưa là vì tên cô gái là Mỵ Nương- cái tên con gái có từ thời Vua Hùng dựng nước Văn Lang ta , Lầu Tây chính là đồi Hồng Vân (đồi Lim) nơi trai gái các Làng ra giêng thường đến hẹn lại lên về đây thi hát Quan Họ (hội Lim) để tưởng nhớ mối tình Trương Chi- Mỵ Nương và để "kết bạn tình" (trai gái Quan Họ chỉ được yêu nhau chứ (kiêng) không được lấy nhau (có lẽ là vì : kết hôn là mồ chôn luyến ái , tình chỉ đẹp khi còn dang dở ?)...
  Vừa qua bạn La Thụy (La Gi- Bình Thuận) có gửi cho NK nguyên tác lời hát xẩm Trương Chi, so với lời hát của NSND Hà Thị Cầu thì còn thấy khá nguyên vẹn, có khác chăng là mấy chữ luyến láy (đệm thêm đưa lời) mà thôi, NK xin chép lại để mọi người cùng thưởng thức áng thơ cổ quý giá này :
    "Nghĩ xa xôi lại nghĩ gần
Làm thân con Nhện mấy lần vương tơ."..
                  *
  Ngày xưa có anh Trương Chi
Người thì thậm (thật) xấu, hát thì thậm (thật) hay
 Cô Mỵ Nương người ở Lầu Tây
Con quan Thừa Tướng ngày rày cấm cung
 Anh Trương Chi ở dưới dòng sông

Chở đò ngang dọc suốt đêm đông anh dãi dầu
  Đêm thanh chàng hát một câu
Gió đưa thoang thoảng đến Lầu cô Mỵ Nương
  Cô Mỵ Nương nghe tiếng hát thì thương
Mà trông thấy mặt anh chường (chàng) lại chê
  Anh Trương Chi bèn trở ra về
Cắm sào cho chặt anh mới hát thề một câu:
  "Kiếp này đã lỡ duyên nhau
Xin nguyền kiếp khác duyên sau lại thành !"
  Cô Mỵ Nương tư lự thất tình
Kém nhan sắc trước, sút võ hình hơn xưa
  Kém trang điểm,kém bữa ăn trưa
Kém ăn, kém ngủ cô thẫn thờ chẳng yên
  Thất tình bệnh phát liên miên
Ông bà Thừa Tướng lo đêm lo ngày
  Truyền mời đến một ông Thầy
Ông Thầy bắt mạch đoán ngay sự tình
  Bệnh này duyên nợ ba sinh
Tương tư ắt có cầu tình với ai
  Bệnh này nếu muốn khỏi ngay
Truyền người xuống bến gọi ngay anh Lái đò
  Nhờ cháng sắc thuốc hộ cho
Chàng mà sắc thuốc tựa hồ thuốc tiên...
  Anh Trương Chi ở dưới đò lên
Quạt lò sắc thuốc anh ở bên cạnh lầu
Ngồi buồn anh hát một câu
Cô Mỵ Nương giải cơn sầu như không
  Mười phần đổ bệnh xuống sông
Lấy vàng ba lạng mà thưởng công cho ông Thầy...
  Anh Trương Chi trở xuống đò ngay
Cắm sào cho chặt anh nhảy rày xuống sông
  Xác thời trôi ở giữa dòng
Hồn thời mới nhập vào trong cây Bạch Đàn
  Đến khi Thừa Tướng thăng quan
Mua được cây gỗ Bạch Đàn quý thay
  Gỗ thời để đã lâu ngày
Truyền gọi thợ khéo "tiện" ngay bộ Chén Chè
  Xong rồi quạt nước màn the
Cha con mang bộ Chén Chè uống chơi
 Không cầm đến chén thì thôi
Hễ cầm đến chén lại thấy người hò khoan
  Cô Mỵ Nương đau đớn can tràng
Hạt Châu rơi xuống vỡ tan thuyền tình !
                       * 

        Nghệ nhân Hà Thị Cầu hát xẩm Trương Chi

VĨ THANH : Nhà thơ Nguyễn Khôi (Khôi Đình Bảng) nhân một lần về quê đi hội Lim, cảm hứng đã hạ bút viết bài thơ :

       XUÂN TIÊU TƯƠNG
"Tháng giêng hai gọi người Quan Họ"
               --------Xuân hẹn dòng Tiêu Tương

Xanh xanh màu xanh Quan Họ
Mùi nhớ
Trắng toát yếm Trúc Bâu
Theo bàn tay của mây
Lần xuống vạt đồi Lim
Bầm tím nụ hoa Bí Đỏ
Trăng non
Hai mảnh khép hờ
Cầm Dạ Hương
Cầm lòng xuân
Nao nức
Ai người vạt áo đề thơ
Chân đồi
Mặt rằm nghiêng ngả
Khép hờ Ngực núi
Mở bờ Lau
Mắt môi
Thả một dòng Quan Họ
Ngón chân son nhịp đập qua cầu
Ai đó
Trốn tình yêu chồng vợ
Trẫm mình Tiêu Tương
Lật đổ thuyền tình
Ngực trăng đau bầm tím nguyên trinh
Nguyên tiêu
Hứng
Đêm chôn đầy tiếng sáo.
          *
Bài thơ chắng biết bằng cách nào đã bay sang tới trời Âu ...đã được Nhạc sĩ tài danh
Hoàng Thị Kiều Anh đang làm việc tại Nhạc viện Bratislava- Cộng Hòa Slavakia (Chị có học hàm Thạc sĩ, là con gái cưng của NSƯT Hoàng Hải và Ca sĩ Uyên Phi, quê Thanh Hóa) đã phổ nhạc bài thơ Xuân Tiêu Tương của NK, ngày 24-10-2013 , HTKA đã email cho NK : "Thưa Nhà thơ Nguyễn Khôi,
DVD chương trình biểu diễn PALFYHOPALAC em đã có...trong đó có tác phẩm Xuân Tiêu Tương trích thơ NK do Solist nhà hát Opera KATARINA KRCMAROVA thể hiện khúc Phượng Cầu Hoàng đã hoàn thành; Em muồn trân trọng gửi tặng Nhà thơ DVD
bằng đường Bưu điện"...
 Thật là thú vị : câu chuyện cổ tích Trương Chi - sông Tiêu Tương (Bắc Ninh) xưa nay đã là để tài gây cảm hứng sáng tác cho nhiều Thi, Nhạc sĩ ...cảm động lắm thay- xin cảm ơn Người , NK xin chép lại để mọi người  xem cùng chia sẻ...

         Góc thành nam Hà Nội 10-11-2013
                  NGUYỄN KHÔI
        (khoidinhbang@gmail.com)

Nguồn: Email của TÁC GIẢ NGUYỄN KHÔI gửi lamngoc chia xẻ cùng các bạn đọc


NHÃ MY CHÂN THÀNH CẢM ƠN NHÀ VĂN NGUYỄN KHÔI VÀ BẠN LA THỤY VỚI TÀI LIỆU NÀY