ĐỖ HỮU- LƠ LỬNG MỘT DÒNG THƠ- NGUYỄN KHÔI

 

Ảnh nhà thơ Lê Hữu Đỗ từ trang của Lexuannhuan

                       ĐỖ HỮU - LƠ LỬNG MỘT DÒNG THƠ

                                     (Tặng : Từ Vũ)
                                             ---------

  Thơ Việt Nam, từ sau năm1945 thường hiện hữu trên hai chiến tuyến : "Quốc gia- VNCH- chống Cộng" / "Kháng chiến- Cộng sản XHCN" cả hai đều được hệ thống thông tin báo chí (phe nào, phe nấy) quảng bá hết cỡ...

  Tuy nhiên, còn có một dòng thơ lơ lửng, không phe phái nhưng thấm đẫm hồn Dân tộc với một nghệ thuật "rất Thơ" (không  in ấn xuất bản) cứ âm thầm truyền lan trong lòng người dân Việt ở mọi phía ...Ví dụ : như Trung niên Thi sĩ Bùi Giáng (1926-1998), Thi sĩ Đỗ Hữu (1938-2009) ...

  Với Bùi Giáng, thì đến hôm nay (2014)đã được cả 2 phía coi là một trong các nhà thơ lớn của Dân tộc ? còn Đỗ Hữu thì còn rất ít người biết đến, nhất là với giới thơ văn ở Hà Nội.

  Đỗ Hữu, tên thật là Lê Hữu Đỗ ,sinh ngày 28-6-1938 tại làng Dưỡng Mong Thượng, quận Phú Vang- tỉnh Thừa Thiên- Huế, anh kém Hữu Loan 22 tuổi, kém Quang Dũng 7 tuổi, làm Thơ từ thời 1949,1960...đã tốt nghiệp Đại học sư phạm, từng là Hiệu trưởng Trường trung học Ninh Hòa (Khánh Hòa). Sau 1975 sang Hoa kỳ định cư , lấy thêm bằng Đại học San José  State University, từng làm chủ bút tờ Việt Báo San José...bạn bè cho anh là Nhà thơ hiền lành, khả ái...

  Đỗ Hữu mất ngày 9-3-2009 , thọ 71 tuổi để lại vợ là Bích Diệp và các con cháu ở vùng Thung lũng hoa vàng - Mỹ Quốc.

  Thơ Đỗ Hữu xuất hiện sau Hữu Loan, Quang Dũng một chút, được truyền tụng trong một số Người Yêu Thơ- miền Nam là 2 bài thơ  Sầu Ai Lao & Chiều Việt
 Bắc. Đọc bài "Sầu Ai Lao" của Đỗ Hữu với những câu :

  ...Với nắng bâng khuâng mấy thuở nào

     Với núi xanh lơ, chòi tím nhạt

     Mây trời bàng bạc sầu Ai Lao.

là ta nhớ ngay đến bậc thầy Hữu Loan :

     Đèo Cả !

     Đèo Cả !

     Núi cao ngất !

     Mây trời Ai Lao

     sầu đại dương...

Ở Hữu Loan, Quang Dũng là khí thế xung thiên đi chinh phạt kẻ thù xâm lược :

      *Gian nguy

                     lòng không nhạt

     Căm thù trăm năm xa

     Máu thiêng sôi dào dạt

     tự nguồn thiêng ông cha

     *Xâm lăng !
     Súng

             thèm

                     gươm

                               khát !

                         (Đèo Cả)

     *Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc

       Quân xanh màu lá dữ oai hùm

                         (Tây Tiến)

thì Đỗ Hữu lại là :

     Giữa ngày lạc lõng trên rừng rậm

     Với nắng bâng khuâng mấy thuở nào

để rồi :

     *Buồn quá ngày đi, đêm trở lại

     Hoàng hôn hoa Bản phấn rưng rưng

     *Chiều nay gió thổi buồn ghê lắm

      Lá đổ sau chân một lối vàng

thật là "lạc lõng" với cả 2 chiến tuyến ? !

  Đến "Chiều Việt Bắc" không biết Đỗ Hữu mới ở tuổi  11, 12 thời ấy  có tham gia Thiếu sinh quân (kiểu"Tòng quân hành" ) sang Ai Lao rồi về Việt Bắc hay không mà có những bài thơ như thế ? Ở bài thơ Chiều Việt Bắc ta thấy Đỗ Hữu  có hơi hướng bài thơ Dặm Về ( Mai chị về -1945) của Nguyễn Đình Tiên (mà nhiều người đã nhầm cho là của Quang Dũng) :

  *Mai chị về, em gửi gì không ?

  Mai chị về nhớ má em hồng

                        Dặm về - NĐT  (1)

  *Nắng xuống phương nào người thấy không ?

   Mà đây chiều tím rụng song song

                       Chiều Việt Bắc- ĐH

rất hơi hướng thơ Thâm Tâm :

   *Bóng chiều không thắm, không vàng vọt

    Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong ?

                      Tống biệt hành- TT

  *Vàng tuôn mấy lối ngày thu muộn

    Ai liệm hoàng hôn kín mắt trong ?

                      Chiều Biệt Bắc - ĐH

Những câu như :

    Khói mắt lên mờ xanh bóng ai

    Phương xa chiều xuống ngút sông dài

thì lại rất Quang Dũng :

    Thương nhớ ơ hờ, thương nhớ ai ?

     Sông xa từng lớp lớp mưa dài

                      Đôi bờ - QD

Còn câu : "Buồn xưa chiều đọng sầu láu lách"
thì có khác  nào thơ Nguyễn xuân Sanh :     

     Quỳnh hoa chiều đọng nhạc trầm mi

                     Buồn xưa-1942

  Sau 1975, Đỗ Hữu sang định cư ở Mỹ, giọng điệu Thơ anh vẫn 1 dòng chảy cố hữu :

    *Lời ca em hát bay theo gió

    Ru nhịp cho đời vui lãng quên

    *Bỗng dưng lòng nhớ về Quê mẹ

    Ngàn cánh chim Bằng mỏi cánh bay...

                 Nhạc chiều -ĐH

ĐÔI LỜI KẾT :
 Thơ Đỗ Hữu, với những ai chỉ mới biết  thơ anh (chưa từng đọc Hữu Loan, Nguyễn Đình Tiên, Quang Dũng, Nguyễn xuân Sanh...) thì đó là những câu thơ Diễm Tuyệt mà Bùi Giáng có lúc hứng đã kêu lên "Hay hơn thơ Quang Dũng"...

  Chao ôi, thơ là tiếng con tim, là sự giãi bày một nỗi niềm tâm tư của một con người ở một thời mà anh ta đã sống..hồn thơ Đỗ Hữu  phải nói là "đượm" ,hình tượng thơ ĐẸP, tình buồn "lạc bước" giữa đường đời , thơ Đỗ Hữu là như vậy, NK xin trân trọng giới thiệu & cảm nghĩ , xin được chia sẻ cùng các Bạn Thơ Hà thành.

--- (1) "Dặm Về" (Mai chị về) là cuộc chia ly của Thi sĩ Nguyễn Đình Tiên với chị Phan Ánh Tuất (Tú tài) cùng 21 tuổi/ hồi tháng 9-1945 ở Thị xã Thanh Hóa.

            SẦU AI LAO
                   ------

Đã lâu trăng cứ vàng hiu hắt

Mây cứ sầu tuôn núi võ vàng

Lá vẫn pha chàm trên sắc áo

Mưa nguồn thác đổ đá mù sương.
                   *

Giữa ngày lạc lõng trên rừng rậm

Với nắng bâng khuâng mấy thuở nào

Với núi xanh lơ, chòi tím nhạt

Mây trời bàng bạc sầu Ai Lao.
                  *

Lưng đèo quán gió mờ hun hút

Thôn bản nằm trơ dưới nắng chiều

Tai vẫn nghe đều dòng thác đổ

Người ơi,thương nhớ biết bao nhiêu.
                 *

Ở đây hơi đá chiều vây khắp

Khép chặt mình tôi giữa núi rừng

Buồn quá ngày đi, đêm trở lại,

Hoàng hôn hoa Bản phấn rưng rưng
                  *

Người có theo tôi lên dốc nắng,

Nhìn xem hoa rải sắc trên đường.

Chiều nay gió thổi buồn ghê lắm

Lá đổ sau chân một lối vàng.

            CHIỀU VIỆT BẮC
                          ------

Nắng xuống phương nào người thấy không ?

Mà đây chiều tím rụng song song

Vàng tuôn mấy lối ngày thu muộn

Ai liệm hoàng hôn kín mắt trong ?
                       *

Khói mắt lên mờ xanh bóng ai

Phương xa chiều xuống ngút sông dài

Đường kia có phải sầu xưa đọng ?

Trở bước hoa Lau trắng ngập đồi.
                       *

Con đường đất đỏ mờ sau Bản

Thung lũng vàng lơ, nắng trở chiều

Núi biếc chập chùng vây Ải lạnh

Dặm về lá đổ phấn tàn xiêu
                       *

Rừng núi âm u chiều Việt Bắc

Chầy ngày lạc bước, ai ngồi than.

Buồn xưa chiều đọng sầu lau lách

Chòi cũ nằm nghe gió dặm trường.

                      ĐỖ HỮU
               -------

Viết tại Góc thành nam Hà Nội 7-10-2014

                      NGUYỄN KHÔI

                    (Nhà văn Hà Nội)
Nguồn: từ email của nhà văn Nguyễn Khôi gửi lamngoc
NM chân thành cảm ơn nhà văn NK đã thường xuyên chia xẻ những bài viết hay

Mời truy cập tài liệu về nhà thơ Đỗ Hữu:(NM)


http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=10482&rb=0101
lexuannhuan.tripod.com/NhoDoHuu.html
http://thukhoanghia7178.blogspot.com/2011/11/oc-sach-ve-nha-tho-o-huu.html