ĐỌC THƠ GIANG ĐÀ - NHÃ MY

BÀI VIẾT CỦA SƯƠNG LAM NHÃ MY

ĐỌC THƠ GIANG ĐÀ
  
            Giang Đà tên thật là Lương Bút là một tác giả làm nhiều thơ đường luật trên blog .Anh cũng là một bạn thơ đã góp mặt trong tập thơ Khung Kỷ Niệm với một số bài thơ gồm thơ tự do và thơ đường ,trong đó có bài thập thủ liên hoàn Hạ Sầu Hoa Chiếc (bài xướng Giang Đà ,bài họa Cô Phụ Thán của Nhã My) và những bài thơ họa với tác giả khác.
Được tin anh sắp ra mắt tập thơ riêng NM xin chúc mừng và viết vội đôi hàng gọi là chia xẻ cảm tưởng khi đọc thơ của anh.
Bài viết chỉ trong khuôn khổ bạn bè là một phần là cảm nhận của NM đối với thơ của người bạn hơn là một bài phê bình thật sự nên không tránh khỏi  chủ quan và sơ sót mong người đọc vui vẻ bỏ qua.
            Thơ trước tiên là nguồn cảm xúc rung động cá nhân ,thơ cũng là hội tụ của tinh hoa chữ nghĩa , mượn chữ nghĩa để nói lên điều trăn trở thao thức từ nội tâm của con người. Do đó một bài thơ hay phải hội đủ điều kiện từ (ngôn từ) và ý (tâm ý) nhưng lại không quá tùy thuộc vào nguyên tắc cứng ngắc ước lệ cổ điển của chữ nghĩa  và phải biết cách'' giải phóng'' tâm linh,   cảm xúc ,thì ý từ mới thật sự tuôn ra như những giòng suối tự nhiên,tứ thơ mới dạt dào không giới hạn.Đồng cảm từ những dòng thơ tinh tế gói trọn cảm xúc mà phóng tầm ra khoảng không gian bao la cao rộng là như vậy .Đường luật là một thể thơ cổ điển và khó làm ,nó đòi hỏi người sáng tác phải theo đúng niêm luật khó khăn nên một phần cảm xúc và hồn thơ bị gò bó. Có thể nói các tác giả chuyên trị thơ đường cũng khá nhiều nhưng tìm được những bài thơ toàn bích thì hơi hiếm. Tôi không dám khẳng định Giang Đà là một tg làm thơ đường hay toàn diện nhưng cảm nhận được cái hay thật sự trong thơ anh .Đó là cái chất thơ được viết ra chính từ sự chọn lọc ngôn từ và nguồn thi hứng của tg ,từ nguồn cảm xúc trong góc khuất của tâm hồn đã được thăng hoa qua công phu rèn luyện và tìm kiếm sáng tạo của tg.
Hãy đọc thử và phân tích một bài thơ đường hay như sau:
Vườn thu lơi lả ánh hồng rơi
Dáng liễu nghiêng chao bóng nguyệt ngời
Hai câu phá ,thừa(đề) tg mở đầu bài thơ bằng một hình ảnh cổ điển Dáng liễu và bóng nguyệt
Rồi tiếp theo cặp thực ý thơ và từ ngữ chuyển hướng một cách bay bướm và lý thú:
Ru mộng canh tàn hòa gió núi
Đan thương đêm hẹn quyện mây trời
(Ru mộng/đan thương,hòa gió núi/quyện mây trời đối rất chỉnh cả âm ,từ và ý)
Ta đọc tiếp cặp luận khi tg đã khéo léo chuyển tình cảm vào để sắc thái bài thơ thêm quyến rũ:
Mong liền cành cánh ,không giây lãng
Ước kết tóc tơ,chẳng khắc vơi
(cách nhịp 4/3 và đối chuẩn)
Và đặc biệt ở câu thúc(kết) không gian lại được mở ra với hình ảnh vô cùng ấn tượng :
Sỏi đá chuyển mình run gối lẽ
Mênh mang con sóng gọi bờ ơi.!
(Vườn Thu)

Thật là một bài thơ đường từ ngữ mượt mà và cảm xúc dạt dào tuyệt đẹp, lại được người viết tuân thủ luật thơ với 2 cặp thực luận đối niêm tương đối chuẩn.
Ta hãy đọc tiếp một bài thất ngôn bát cú khác cũng phảng phất nét đường thi với cách dùng chữ điêu luyện của tg:
Ai đo được chiều dài chờ đợi
Để ta đong khoảng vắng thềm đời
Nhớ mông lung theo về ngập lối
Nắng nghiêng chiều từng trận sầu rơi

Ai đếm được chiều sâu thương nhớ
Để riêng ta lần mối duyên hời
Bến bờ thương bãi mù vô tận
Có trăng đan cỏ nhớ người ơi.!
(Hai Chiều)

Bài thơ hai khổ nhưng đã liên kết cả ý từ và diễn đạt hình tượng ,nội tâm rất tuyệt.
GĐ đã khéo léo vận dụng từ ngữ để làm mới hình thức mà vẫn tải được những cảm xúc đẹp vào thơ đường .TG không theo đường lối cổ điển  dùng điển cố sẵn có, cũng không ngọa xưng hay ít khi dùng khẩu khí như nhiều tác giả khác. Đó cũng là một nét đặc biệt của riêng anh.
Chẳng hạn như những câu thực sau đây:
Sợ cung đàn cũ buồn lay phím
Nên ''mộng chiều xuân'' ngại chạm dây
(Một kiếp say)
Hay:
Cho  “dậu mồng tơi” mơn mởn sống
Để  ''trăng Vỹ dạ '' lửng lơ cười
  (Ngày Thu, họa thơ La Thụy ,dậu mồng tơi=thơ Nguyễn Bính,Trăng Vỹ Dạ=thơ Hàn Mặc Tử chú thích của SLNM).
Ta bắt gặp rất nhiều rất nhiều  những bài đường luật đối niêm thật chuẩn tứ thơ mới và thanh thóat nhưng cũng sâu sắc như vậy, thí dụ như :
Ngồi nhặt dấu hoa xây tháp nhớ
Đi tìm hương phấn dệt đường mơ
Nỗi thương gom góp đong ngày tháng
Mây trắng chờ ai cũng lững lờ
(Hạ Chớm)
Một chòm mây bạc bay lơi lã
Đôi hạt gió mùa ghẹo lá rung
(Hạ Về)
Sông trăng vớt cạn vơi đầy nhớ
Uống với một người mộng tối qua…
(Nỗi nhớ nhà)
Chớ thẹn, lời hoa trinh trắng mãi
Ngân nga, diệu lý giải cung sầu
(Điêu Lý)
Tình xây gác mộng theo chân sóng
Nghĩa dệt lầu thơ trãi góc trời
(Hạ sầu hoa chiếc)
Ru ru sợi liễu vò tơ tóc
Cợt cợt hồn mai tủi mộng vàng
Nhật ký riêng chung ai đối bóng
Cầu thương mấy bận gọi trăng sang
(Gọi Trăng)
Muốn níu mây đan về chốn thực
Toan gom sao lạc khỏi vùng mơ
(Khách thơ)
Ngoài cửa trăng cài khơi giá lạnh
Bên thềm lá rụng quyện rêu phong
Sương say khép ngủ trên bờ tóc
Mùa tiếp nhau đi nhạt nét hồng
(Nhạt Nét Hồng)
Khói tết ùn về quanh xóm xưa
Nhớ người sỏi đá khóc chiều mưa
Hoa xuân ờ ỡm lay trong gió
Để cả trời xuân thương nhớ thừa
(Nét Xuân Tình ,thơ bảy chữ)
           Với thế mạnh là thơ đường luật TG GĐ đã làm đa số là thơ đường trong đó là rất nhiều bài liên hoàn dài ,làm được một bài thơ đường đúng niêm luật đã là khó nhưng thơ của Tg luôn tuôn chảy như suối nguồn thật đáng ngưỡng mộ .Những bài thơ tả cảnh mượt mà trau chuốt , ngôn từ cách tân ,ý tưởng thâm diệu mà không lệch qua khuôn khổ niêm luật khắc khe, hay một số bài suy tư về thế sự về nhân sinh , từ vui tới buồn, từ âm ba réo rắc tới u ẩn hoài cổ, thơ đường của GĐ đề tài rất đa dạng và phong phú .Ngoài ra Tg còn làm nhiều bài theo  thể thơ mới rất đúng vần luật ,cách gieo vần ,cách nhịp ,cách câu chính xác mà những người làm thơ nghiệp dư ít khi chú ý.
    Đường luật là thể thơ khép và tĩnh,  khó bộc lộ tình cảm sôi nỗi và lảng mạn ,nhưng qua thơ GiangĐà tình cảm chừng mực và tha thiết cũng bộc tả phần nào tâm tư và phong cách của người nghệ sĩ tuy thâm trầm nhưng cũng bay bổng và không kém phần sắc sảo mà hiện nay trên diễn đàn văn thơ khó tìm được nhiều bài  như vậy .

Nhã My – Sương Lam