ĐÔI ĐIỀU VỀ THƠ HAY - NGUYỄN KHÔI

ĐÔI ĐIỀU VỀ "THƠ HAY"

(Viết để chia sẻ tấm lòng cùng bạn thơ Châu Thạch, Nguyễn Bàng, Phạm Đức Nhì.)
                                   
   Xưa nay trong các cuộc Thảo luận / tranh luận về Thơ... đều nhằm mục đích tìm (phát hiện) ra "Thơ hay" và loại bỏ "Thơ dở".

   Vậy Thơ chỉ có 1 tiêu chuẩn 1 chữ là chữ là HAY hoặc DỞ mà thôi.

  Thơ là tuyệt đỉnh của văn chương vì Thơ ít chữ nhưng nói được nhiều hơn văn xuôi. Thông qua tư duy, người ta đạt đến Nghệ thuật và khoa học; nhưng với Thi ca thì không như vậy, bởi vì Thơ là ngẫu hứng (là tài hoa mà Thi nhất phát tiết ra).

  Một tác phẩm Thi ca càng độc nhất vô nhị và khó nắm bắt đối với trí tuệ bao nhiêu thì lại càng hay đến bấy nhiêu. Ở Đức, Thơ là chốn ẩn mình của những Tác giả có tài và bất tài, song đều chung nhau ở một điểm là ít dính dáng đến trí tuệ (nói theo Thi hào Goethe). Còn theo Heine thì "Thơ ca là căn bệnh lạ kỳ, căn bệnh đẹp nhất của nhân loại"; chả thế mà Chế Lan Viên cũng nói "Thi sĩ không phải là người (bình thường), nó là Người Mơ, Người Say, Người Điên. Nó là Tiên, là Ma, là Quỷ"; còn nói văn vẻ như Tchékov (Nga) thì "các thiên tài của tất cả các thời đại và các nước nói bằng các thứ tiếng khác nhau, nhưng trong các thứ tiếng ấy có cùng một ngọn lửa cháy".

  Đổng Trọng Thư (đời Hán): "Thơ ca không thể giải thích được". Vương Sĩ Trinh (đời Minh): "Thơ khó ở chỗ nếu không giải thích được thì thơ vô vị, mà giải thích được thì hết thi vị."

   Thần đồng thơ Trần Đăng Khoa " thơ hay là thơ gồm 6 chữ : giản dị, ám ảnh, không quên". Trần Đăng Khoa kêu gọi : "mỗi người chỉ làm 1 bài thơ thật chất lượng, 1 bài thơ "để đời".

   Tóm lại: 1 bài "thơ hay" phải hội đủ 3 yếu tố: lời hay, ý đẹp, truyền cảm.

Nói một các khác là: Thơ hay phải là Ý mới / Tứ lạ / có Hồn. Khi Thi nhân  cảm hứng, ý thơ tuôn trào, hồn thơ lai láng, đó là giây phút xuất thần thường cho "thơ hay".

 Một câu thơ hay thường phải đạt 4 yếu tố: Ý mới, tứ lạ / hình tượng thơ sống động / Ngôn ngữ thơ tinh luyện, nhạc điệu truyền cảm /có tính đột ngột tạo được ấn tượng.

  Tiêu chí 1 bài thơ hay: Ý mới, tứ lạ: biểu hiện ý tưởng bao quát của bài thơ / Từ ngữ tinh tế, kiệm lời, có sáng tạo "từ" như "chữ mắt - nhãn tự làm tỏa sáng.../có giọng điệu riêng (thi cách)/ Hình ảnh sống động, tươi mới / nhạc điệu cuốn hút, âm vang.

  Hoài Thanh: "Thơ hay vẫn là sức đồng cảm mãnh liệt và quảng đại. Một bài thơ hay là cánh cửa mở cho tôi đi vào một tâm hồn."

 Một vài câu thơ hay mà Nguyễn Khôi thích thú:
     * vài ba giọt rượu hoen tà áo
       Một chút trắng ngà vướng tóc râu
                  (Bàng Bá Lân)
     *Ai đem rắc bướm lên hoa
      rắc bèo xuống giếng, rắc ta vào nàng.
                   ( Nguyễn Bính)
      *Một mai rũ áo ra đi
       Chỉ là quay gót trở về cố hương
       Tạ ơn trăm nhớ ngàn thương
       Buông tay chỉ một vô thường thế thôi
                   (Dương Kiến)

  Trên đây là Nguyễn Khôi đã tổng hợp gói lại ý kiến của nhiều người để các bạn thơ tham khảo... và Nguyễn Khôi xin gút lại cuộc thảo luận / tranh luận bằng 2 câu thơ bỏ ngỏ Gửi nàng thơ Tuyên Quang là:
        Thôi, cứ để cho thời gian gió thổi
        Gieo vào lòng một chút sóng sông Lô...
                       
        Làng Mọc Quan Nhân, 15-2-2017.

                                   NGUYỄN KHÔI

Nguồn : từ email của tác giả Nguyễn Khôi gửi lamngoc.
NM cảm ơn anh Nguyễn Khôi đã chia xẻ một bài viết hay.