CÁ MẮT TRE
Ngày nhỏ đi học trường xa toàn đi bộ. Lớp nhì, lớp nhất vẫn quần cụt đen (quần đùi), áo sơ mi trắng ngắn tay, chân đất cuốc bộ non 2km đường tới trường. Mùa mưa đất bùn trơn nhầy, có đoạn giống như đi pa-tanh, không quen sẽ “chụp ếch”, té lăn đùng xuống ruộng. Mùa nắng cả một cánh đồng không như bốc cháy nếu không có những cơn gió từ phía sông Bến Bạ thổi qua cánh đồng những đứa học trò chân đất như tôi thuở ấy sẽ bị thiêu sống trên con đường đất trắng xa tham thẳm.
Nhưng may sao, ở hai đầu con đường đến trường xa thăm thẳm ấy có những vườn dừa nối sát nhau, cắm mặt đi riết rồi cũng tới. Vườn dừa chạy cặp theo hai bên đường, toàn bóng dừa mát rượi và những con mương đầy nước. Tôi thích đi dọc mương vườn tìm lũ cá mắt tre, chúng chọn những chỗ nước trong để bơi lội nhỡn nhơ, hình ảnh những con cá mắt tre gợi cho tôi sự thanh bình, trầm mặc. Cá mắt tre cỡ đầu đũa ăn, dài khoảng 2cm, thân hình thon gọn, có sọc rất đẹp. Cá mắt tre không nhút nhát mà rất dạn dĩ, chúng bơi lội sát bờ mương và tôi có thể cúi sát mặt nước để quan sát chúng.
Tôi không hiểu tại sao gọi là cá mắt tre. Có thể do thân hình của chúng có những hoa văn như mắt của cây tre nhiều đốt chăng? Nhưng tôi biết rất rõ cá mắt tre gắn liền với mương vườn, mà người miệt ruộng, miệt vườn mới biết. Tôi thường bắt cá mắt tre nuôi trong lon sữa bò, nhưng rồi chúng cũng chết vì xa rời vùng nước trong veo lẫn váng phù sa. Và có lẽ đây là thức ăn của cá mắt tre?
Lâu rồi, về quê, đi trên mương vườn lúc nước đang lớn, tôi cố ý tìm những con cá mắt tre ngày thơ ấu nhưng tuyệt không thấy. Cá mắt tre và cá ốc mít gần như tiệt chủng trong mương vườn khiến tôi đau đáu những kỷ niệm tuổi thơ. Tôi không hiểu vì sao?Có thể vì quê tôi bây giờ người ta phá vườn, phá ruộng rẫy đào ao, đào vuông nuôi tôm công nghiệp ngắn ngày do lợi nhuận cao hơn trồng dừa, trồng lúa nên con cá mắt tre nói riêng và các loài cá nhỏ sống trong mương vườn không còn đất sống?
Hoặc, mội trường nước đã bị ô nhiễm nặng nề do chất thải từ các ao nuôi tôm không được xử lý hay xử lý bằng hoá chất rồi xả thẳng ra kênh rạch, mương vườn nên huỷ hoại luôn những loài sinh vật nhỏ bé, hiền lành, dễ thương sống trong nước? Có rất nhiều câu hỏi đặt ra mà cuộc sống chung quanh và chính bản thân mình chưa giải đáp được khi xã hội thay đổi, làng quê thay đổi mà thời gian chưa đủ dài quá một đời người nên sẽ được lưu giữ chờ thế hệ mai sau đủ thực tế để trả lời?
Nhưng với riêng tôi thì không chờ đợi theo cái nghĩa tiêu cực ấy được bởi chức năng nghề nghiệp, thói quen quan sát chung quanh, hồi ức, kỷ niệm, bộ nhớ của “ổ cứng khối óc” cực tốt và bền bỉ qua thời gian không bị bào mòn nên những khi rảnh rỗi tha thần trong vườn tôi thường ngồi trên bờ mương, dưới bóng mát của cây dừa lão lớn gấp rưỡi tuổi mình, nhìn xuống dòng nước chảy lửng lơ trong con mương lúc nước giựt ròng chợt nhớ về bài hát đồng dao nói về con cá mắt tre tuổi nhỏ khi chơi trò rồng rắn với đám bạn trang lứa rồi ngỡ ngàng nhận ra lý do nằm ngay trong bài đồng đồng dao… con cá mắt tre.
Con cá mắt tre
Quên lời mẹ dặn
Chơi trò rồng rắn
Vui quên đường về
Bị cua rủ rê
Bị còng…kẹp chết.
Thế là xong. Một lý do hết sức đơn giản tại sao bây giờ trong mương vườn quê tôi không còn thấy được con cá mắt tre, một loài cá gắn liền với trò hơi nhà choi tuổi thơ của con gái, con trai quanh quẩn trong mương vườn đã được giải đáp. Biết là đồng dao, biết là tưởng tượng, biết là lãng đãng huyền thoại, sương khói của nhân gian trong những câu chuyện kể ngày xửa ngày xưa… Nhưng sao tôi vẫn buồn vì con cá mắt tre đã không nghe lời mẹ dạy.
TỪ KẾ TƯỜNG
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét