MÙA CÁ CHỐT TRỨNG
Khi con sông quê tôi bắt đầu chuyển dòng, màu phù sa nhạt hơn để nước xanh trong và mưa đầu mùa lất phất bay là lúc vị mặn của nước biển đã vào sâu bờ bãi, ruộng đồng, kênh rạch. Lúc đó vào khoảng tháng tư - đầu tháng năm, cũng là lúc mùa cá chốt trứng dậy lên để theo mưa lên ruộng đẻ. Lúc này những chú cá chốt đực như teo tóp lại, nhỏ bằng ngón tay đeo nhẫn, nhưng những cô cá chốt cái mình mẩy lên, phổng phao, thân hình đẫy đà bụng mang đùm trứng già vàng rượm, ưỡn lên thành cái bọc to, láng mỡ sau lớp da màu trắng sáng óng ánh như tráng bạc. Những con cá chốt trứng vẩy vùng trong dòng nước váng màu mỡ gà đang bò lé đé mép bãi bùn con kênh Lớn, con kênh này dẫn từ ngã ba sông vào một vùng đồng đất rộng mênh mông gọi là cánh đồng bưng quê tôi, chạy tít tắp tới chân trời như bất tận.
Câu cá chốt trứng vào thời điểm này là một thú vui hấp dẫn trẻ con thôn quê. Một cây cần câu trúc đủ độ dài từ mép kênh ra giữa dòng nước, sợi cước nhỏ xỏ qua cục chì hình bầu dục như hạt đậu để giữ lưỡi câu móc mồi tép ươn phất phơ nhử những con cá háu đói. Một cái giỏ giảng mang bên mình, chịu khó đứng chôn chân trên bãi bùn và một chút kiên nhẫn là đứa trẻ lên 9 lên 10 tuổi ấy tha hồ mà giật cá chốt bỏ đầy giỏ. Tất nhiên cá chốt trứng được ưa chuộng hơn, nhưng cá chốt ăn câu thì làm sao phân biệt cá nào là cá đực, cá nào là cá cái, cứ thấy dây phao động đậy, bị gằng xuống mặt nước đang đổ vào ngã ba kênh Lớn là giật theo phản xạ thôi. Khi nước lớn đầy kênh cũng là lúc vác cần câu, mang chiếc giỏ nặng đầy cá chốt mang về. Vì lúc này cá chốt không còn ăn câu nữa.
Nhưng có một cách bắt cá chốt nhanh hơn. Đó là vào lúc mưa đầu mùa trút xuống buổi chiều, gặp con nước kênh Lớn dâng lên ào ạt đổ vào ruộng. Lúc này tôi và hai, ba đứa bạn thời trẻ con hợp thành một nhóm, dầm mưa, tay xách “lợp”, một dụng cụ bắt cá đan bằng tre tranh nhau tìm những “đường nước” từ kênh lên ruộng đặt “lợp” để “hứng” những bầy cá chốt trứng theo nhau kéo lên ruộng làm ổ đẻ con. Hồi đó cá chốt nhiều vô kể, gặp mấy cơn mưa đầu mùa như thế tha hồ mà vác “lợp” nặng trĩu cá về nhà. Tuy nhiên những cơn mưa đầu mùa thường mang theo sấm chớp và sét đánh bất ngờ, không hiếm trường hợp người đi đặt “lợp” đón cá chốt lên ruộng bị sét đánh chết nên tôi và đám bạn trẻ con thường bị người lớn trong gia đình ngăn cấm, không cho dầm mưa, liều lĩnh ra đồng bắt cá chốt lên ruộng ngoại trừ việc… lén trốn đi.
Một cách bắt cá chốt vào những cơn mưa đầu mùa khá hữu hiệu, rất hấp dẫn mà cũng rất vui đối với trẻ con và cả người lớn ở thôn quê là đi soi. Hồi đó chưa có sáng kiến đi soi bằng đèn chạy bình ắc-quy hay đèn pin đội đầu như bây giờ mà trẻ con đi soi bằng đèn khí đá tự làm. Dụng cụ soi cá chốt là đèn khí đá còn dụng cụ bắt cá chốt là một cái “nơm” nhỏ, đan bằng tre, một cái bao tay, hai cái giỏ giảng mang hai bên hông. Trời tối, sau mấy cơn mưa đầu mùa nước lên lấp xấp chân ruộng, cá chốt chạy từng bầy, phải nói là…đen đặc trong làn nước trong leo lẻo.
Người đi soi cá chốt cầm xách đèn khí đá, bước lần theo đường chạy của những bầy chốt mà úp nơm, bắt lia lịa. Nhờ có mang bao tay nên cá chốt không đâm vào tay được, ngạnh cá chốt rất bén lại có nọc độc, ai bị mấy vết đâm của cá chốt vào tay cũng cảm nhận được… nỗi nhức nhối khó chịu có khi phải bỏ cuộc. Nhưng không hiểu sao cơ địa tôi lại… chống được nọc độc cá chốt, nên thay vì mang bao tay bắt cá thì tốc độ bị chậm hơn người khác, mà không tranh thủ bắt nhanh thì nhiều người soi, lội đục nước sẽ không thấy cá chạy nữa nên tôi bắt bằng… tay không. Úp được một nơm cá đầy lúc nhúc, tôi chỉ việc quơ tay một vòng là hốt gọn mớ cá bỏ vào giỏ, gọn tưng.
Mùa cá chốt trứng cũng là mùa lá me non mới thay trên cành. Những chiếc lá me non xanh mướt tuốt về rửa sạch nấu canh chua với cá chốt trứng, nêm đủ vị vừa chua, cay, ngọt dịu thì mùi vị của nồi canh chua cá chốt trứng bốc lên thơm nức mũi từ khi còn trên bếp. Khi canh chua đã cho vào tô, những con cá chốt trứng vàng rượm, bóng mẫy, thưởng thức cặp trứng cá chốt, nhai ngồm ngoàm, thịt cá béo ngậy lẫn với vị lá me non chua chua, ngọt dịu, vị cay của ớt làm chảy nước mắt, sụt sịt mũi với bữa cơm quê nhà giữa trận mưa đầu mùa bay bay, gió lạnh se se, hây hẩy thổi, ai mà không nhớ… làng quê với mùa cá chốt trứng đến quay quắt, cháy lòng mới là chuyện lạ!
TỪ KẾ TƯỜNG
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét