NHẠC SĨ CHÂU KỲ: NGƯỜI TÙ LÃNG MẠN
Thỉnh thoảng nhìn thấy vỏ bia BGI, tôi nhớ nhạc sĩ Châu Kỳ.
17 năm, đăng lại bài viết, để tưởng nhớ người nhạc sĩ “không say, không về”
“… Theo năm tháng hoài mong
Thư gởi đi mấy lần
Đợi hồi âm chưa thấy…”
(Sao chưa thấy hồi âm-Châu Kỳ).
Trước năm 2000, mỗi chiều Chủ Nhật, tôi thường đến nhạc sĩ Châu Kỳ để… nhậu!
Thú thật, anh nhậu “đến say mới về”, còn tôi thì “chưa say đã về”. Nhạc sĩ Châu Kỳ rất thích mấy em phục phụ kêu “Anh Kỳ”, mà đã kêu “Anh” thì Châu Kỳ nhậu tới bến luôn. Châu Kỳ khi đã đưa vài ly, tôi nhìn khuôn mặt anh “đẹp trai”, trổ một tràng tiếng Pháp rồi nói: Bịnh gì mà cử?
Có một ngày, (tôi nhớ là năm 2000, không rõ ngày tháng, nhân ngày đẹp trời, nhạc sĩ Châu Kỳ đến nhà tôi trên chiếc xe đạp sườn ngang).
Mời trà, không uống. Anh nói, có bia cho anh một chai. Hết một chai, anh nói cho thêm chai nữa rồi về. Cứ hết chai nữa rồi về (Bis, bis…). Khi anh về, tôi đếm 5 chai BGI (trong đó có tôi uống cầm chừng để tiếp anh).
Hôm đó anh say (Tôi hỏi anh đi được không để em đưa anh về? Anh mắng tôi, chú mày tưởng tao say hả, tao còn ghé quán con X làm tiếp…). Vợ anh gọi điện thoại mắng tôi một trận làm tôi cũng say luôn! Thường thì Chủ Nhật anh rủ tôi đi nhậu. Khổ một điều anh nhậu mà chưa say thì chưa chịu về. Cho nên từ vài ly cho đến… “biệt ly”, anh mất chừng 17 chiếc xe đạp.
Nhạc sĩ Châu Kỳ:
-Sinh 5.11.1923 tại Huế
-Mất 6.1.2008 tại Saigon
-Viết chừng 130 nhạc phẩm
-Bút hiệu khác: Anh Châu, Huy Tài, Huyền Chanh.
Nhạc sĩ Châu Kỳ người lắm “tài hoa” và nhiều “gian truân”, đã từng học Lycée Khải Định (Huế). Năm 20 tuổi anh đã làm nên nhạc phẩm “Trở về”, có thể nói anh là một thần đồng âm nhạc lúc bấy giờ. Châu Kỳ khởi đầu sự nghiệp là ca sĩ, Châu Kỳ-Mộc Lan là cặp ca sĩ nổi tiếng ở Huế từ năm 1950, anh hát nhạc Pháp khỏi chê, và nói lưu loát tiếng Pháp.
Trước khi nhậu, tôi phỏng vấn cấp tốc anh, anh nói, chú mày khỏi lo, “uống nói mới tin”, và anh nói khi chứ say:
-… Anh bị Pháp bắt tại Thàkhẹt Lào năm 1943 vì dám diễn vở kịch “Hồn Lao động”, vỡ diễn này có nội dung đề cao sức lao động và chống thực dân Pháp. Rồi từ Thàkẹt anh bị đày ra Ba Vì (Việt Bắc). Lúc đó, trong cái đói cái rét… tất cả anh đều chịu được, nhưng anh chỉ thèm một thứ rất nhỏ, nhưng khó mà cưỡng lại được, đó là… cà phê. Và để được uống một hớp cà phê, anh phải hát một bản nhạc Pháp, nhờ hát được bài hát tiếng Pháp anh đã được trả tự do.
Trong vụ bắt này có Trần văn Lang, Châu Thành và nghệ sĩ Mộng Điệp. Nhưng một tháng sau, mọi người đều được thả, chỉ còn lại một mình anh và anh bị đày ra Ba Vì.
Những ngày bị giam ở Ba Vì, anh nhớ nhà thì ít mà nhớ ca phê thì nhiều. Một hôm, nhân lúc tù nhân đi làm cỏ vê, ngang qua chỗ thằng Trung úy Muraton (Trưởng trại tù), thấy nó đang ngồi uống cà phê, anh thèm quá, đánh bạo xin, Maraton đồng ý với điều kiện muốn được uống cà phê thì phải biết hát nhạc Pháp. Châu Kỳ mừng quá, nói với với Maraton rằng, làm ơn cho tôi mượn cây đàn, Châu Kỳ ôm đàn hát một bài tiếng Pháp.
Và cũng từ đó, Châu Kỳ chiếm được cảm tình với vợ chồng Maraton. Một hôm thấy nó vui, Châu Kỳ xin nó trả tự do, nó hứa hôm nào tao xuống Hà Nội, xin tướng Decoux tha mày.
Đúng như lời hứa, chừng một tháng sau Châu Kỳ được thả, và từ Ba Vì phải vô Hà Nội rồi lên Ga Hàng Cỏ để mua vé xe lửa thống nhất về Huế. Vé có ba cắc, nhưng Châu Kỳ không có một xu, biết Châu Kỳ là một nghệ sĩ, Muraton bảo vợ là Ana cho Châu Kỳ 10 đồng và đích thân Ana dẫn Châu Kỳ ra Ga Hàng Cỏ lên tàu về Huế. Nhưng… (cuộc đời có những cái nhưng bất ngờ) đã trễ tàu, hai người đành ở lại khách sạn. Tôi nói, sướng nhỉ? Châu Kỳ làm bộ hỏi, sướng gì? Tôi nói, thì lâu lắm mới được ngủ khách sạn, sướng!
Năm 1943 Châu Kỳ ở tù vì diễn kịch, rồi 32 năm sau anh bị tai nạn nghề nghiệp vì viết một bài hát mà bị ở tù, rồi tiếp theo anh dám chơi “cùi chỏ” một nhà thơ lớn ở Hanoi nhân buổi “lên lớp” những anh em văn nghệ sĩ miền Nam, vì dám nói anh là “nhạc sĩ ngụy”, bị nhốt một đêm, nhờ nhà văn VH mà anh được thả ra. Anh nói một câu nghe mà khí khái:
-“… Cái thằng nhà thơ này, tao đã từng giúp nó khi mua hết mấy chục tập thơ “Điêu Tàn” bán ế trong những ngày gian khổ kháng chiến, nó phải mang ơn tao, vậy mà…”.
Lần đầu nghe thấy anh tức giận, và anh nói rằng, anh có một thế võ, những thằng nào cà chớn anh “đục” một phát là tiêu! Tôi nói, anh làm ơn chỉ em, vì quanh em cũng có mấy thằng cà chớn…
Chuyện là như vầy, anh tường thuật lại như sau:
Châu Kỳ:
-H. nhớ mình không? (Phan Ngọc Hoan là tên cúng cơm của CLV)
-H: Không!
-Châu Kỳ: Châu Kỳ, nhạc sĩ đây.
H:
-À, nhớ ra rồi, Châu Kỳ nhạc sĩ ngụy phải không?
Trở về Huế gần cuối năm 1943, ngồi bên bờ Hương Giang Châu Kỳ viết nhạc phẩm “Trở về”.
Theo tôi, trong số 130 nhạc phẩm của Châu Kỳ, tôi chọn nhạc phẩm “Trở về” là số 1, một bài hát rất nghệ thuật, đầy tính nhân văn, lãng mạn. Dù là bài hát đầu tay, dù anh mới 20 tuổi, nhưng “anh khôn trước tuổi”, và những ca từ “đi trước thời đại”.
Nhạc phẩm “Trở về” đã được lưu diễn khắp thế giới của nữ giáo sư vĩ cầm Pauline (người Pháp) ghé qua miền Nam trước 1975, bà đã độc tấu nhạc phẩm “Trở về” tại Rạp Thống Nhât, nhân tiện bà mời Châu Kỳ, Lê Thương, Trân Văn Trạch sang Pháp. Tại Rạp Municipal nữ ca sĩ Janesse đã hát “Trở về” bằng ba thứ tiếng Việt, Pháp và Tây Ban Nha.
Và hãy nghe ca sĩ Ngọc Hạ (hải ngoại), chuyển lời buồn muôn thuở, cùng giai điệu nhẹ lướt êm trên dòng Hương Giang:
“… Về đây nhìn mây nước bơ vơ
Về đây nhìn cây lá xác xơ
Về đây mong tìm bóng chiều mơ
Mong tìm mái tranh chờ
Mong tìm thấy người xưa
Về đây buồn trông cánh chim bay
Về đây buồn nghe gió heo may
Về đây đâu còn phút sum vầy
Đâu còn thắm niềm say
Lạnh lùng ngắm trời mây
Nơi xưa ôi giờ đây nát tan…”
Ôi, mất nhiều quá! Một bài hát cũ từ năm 1943, nhưng nghe lại sao thấy như… mới?
Em xin thành kính đốt nén nhang tưởng nhớ anh và cúng anh một chai bia BGI. Mời anh nâng ly để nhớ… Trở về.
TRANHUUNGU
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét