CANH CHUA NHỚ VỊ RAU TẦN
Ở thôn quê, hầu như nhà nào cũng có trồng Rau Tần, nếu không trồng chung với các loại rau khác để làm gia vị chế biến những món ăn, đặc biệt là nêm canh chua thì Rau Tần cũng được trồng riêng trong chậu lớn, đặt ở nơi thuận tiện để dể chăm sóc, tưới nước, vô phân. Rau Tần không kén đất, dễ trồng, cứ chiết từ bụi ra một nhánh có rễ căm xuống đất, tưới nước, chỉ thời gian ngắn sau nhánh Rau Tần này phát triển thành bụi, rồi cứ thế nhân giống lên, chẳng bao lâu sẽ có những chậu Rau Tần để ngắt ngọn, lấy lá nêm canh chua. Nồi canh chua nấu với cá, bằng nguyên liệu gì mà nếu không nêm Rau Tần thì mất đi hương vị của bữa ăn dân dã thôn quê bất luận ngày mưa hay tháng nắng.
Ngày nhỏ mỗi lần nấu canh chua, trước khi nhắc nồi canh chua xuống khỏi bếp má tôi thường sai tôi ra vườn rau sau nhà hái một ít lá Rau Tần vào rửa sạch, xắt nhỏ để bỏ vào nồi canh chua cho thơm. Bất cứ nồi canh chua nấu với nguyên liệu gì: cá, cua, lươn... nếu được “nêm" với lá Rau Tần, mùi thơm sẽ dậy lên, rất đặc trưng, làm cho hương vị canh chua ngon hơn. Dường như Rau Tần là loại gia vị trời sinh ra để tăng hương vị cho nồi canh chua thế gian, thiếu mùi Rau Tần, canh chua sẽ không còn là canh chua làm đậm đà thêm cho bữa cơm đạm bạc quê nhà.
Nhưng rau tần (còn gọi là Tần dày lá hay Húng Chanh) không chỉ để "nêm" canh chua, mà còn là một vị thuốc trị ho, đau họng rất thần sầu. Lúc nhỏ tôi mải chơi ngoài nắng, dầm suốt cơn mưa ngoài đồng, ngoài rẫy bị cảm ho, đau họng, má tôi cũng hái lá Rau Tần rửa sạch, bắt tôi nhai với một chút muối ăn, ngậm một lúc nuốt luôn. Thật kỳ diệu, cảm ho, đau họng mấy cũng hết mà khỏi uống thuốc. Vì thế Rau Tần là loại rau quê, được trồng riêng trong chậu đặt ở góc hè, hoặc trong vườn rau của hầu hết người nhà quê không phân biệt giàu nghèo, sang hèn. Rau Tần có mặt ở khắp mọi nơi, tới tận góc vườn nha mọi người.
Rau Tần là một loại cây bụi, thân thấp, nhiều lá xanh đậm hình bầu dục, rìa lá có răng cưa, mặt lá dày, nhám, giòn, dễ gãy hương thơm ngai ngái, vị cay nồng. Tôi biết Rau Tần từ câu hát ru em của má tôi ngày còn trẻ, hoặc của một bà mẹ trẻ hát ru con bên hàng xóm vào những buổi giữa trưa, hoặc lúc xế chiều, giọng hát ru con trên võng thấm đậm tình quê, man mác nỗi buồn của thiếu phụ, hòa theo tiếng võng đưa kẽo kẹt và tiếng gió thổi ngoài bờ tre thành niềm trắc ẩn không của riêng ai. Câu hát ru em tôi nghe từ lúc nhỏ, có lẽ xuất phát từ câu hò đối đáp giữa trai gái trong lúc cắt lúa, đập bồ trong mùa vụ, hay khi làm cỏ mạ, cỏ ruộng khi lúa trổ đòng đòng. Nhưng khi trở thành cậu hát ru em của người chị, bà mẹ quê nghèo bên cánh võng trưa thì thâm thuý, ngọt ngào vô cùng
“Anh về để áo lại đây
Để khuya em đắp gió Tây lạnh lùng
Gió lạnh lùng lấy mùng em đắp
Để áo anh về đi học đường xa
…
Đường xa xe lửa chạy cũng gần
Muốn ăn rau é rau tần
Muốn về xứ sở cho gần bên em?”
Nhưng ngày xưa là vậy. Bây giờ thì sao? Ở những chợ thị thành, ngay cả Sài Gòn tôi cũng không thấy ai bán Rau Tần là chuyện bình thường. Ngay chợ quê bây giờ, tìm mua các loại rau, rau gì cũng có, nhưng Rau Tần thì không. Chẳng nói gì ngoài chợ, ở vườn nhà người quê tôi bây giờ hầu như cũng không ai trồng Rau Tần. Rau Tần gần như đã mất giống. Điều này chứng tỏ Rau Tần đã không còn chỗ đứng trong bữa cơm gia đình có nồi canh chua cá nữa. Người ta vẫn nấu canh chua nhưng nêm nếm đã có các loại rau khác như: Ngò Gai, Húng Quế, Ngò Ôm…
Thật tiếc cho một loại rau mà không phải rau vì nó không được xếp vào loại rau ăn sống, chỉ vài lá để "nêm" canh chua hoặc chữa ho cho người lớn, trẻ con. Nhưng Rau Tần đã đi vào ca dao và kỷ niệm của tôi từ thời thơ ấu. Chính vì thế nên khi ám tôi mất, tôi về ở quê thường xuyên hơn để chăm sóc nhà cửa, vườn tược tôi đã cố gắng hỏi thăm xem nhà ai còn trồng Rau Tần để xin giống về trồng trong vườn rau nhỏ tôi đã khoanh vùng ở quê nhà. Mùa mưa, trồng rau rất hợp với thời tiết và bỗng dưng tôi rất nhớ... Rau Tần. Nhớ cả mùi thơm ngai ngái và vị cay nồng của nó. Giống như tình yêu rất sâu đậm của đời người, vì người yêu có thể mất đi ví bất cứ lý do nào đó nhưng hương vị tình yêu vẫn còn. Rau Tần là thế.
Tuy gọi là Rau Tần nhưng Rau Tần không phải là một loại rau ăn sống, luộc, nấu canh, xào… mà chỉ là một loại rau gia vị để nêm độc nhất vào món canh chua trước khi nhắc nồi canh chua xuống khỏi bếp. Cách nêm Rau Tần cho nồi canh chua thơm, dậy múi đặc trưng cũng không đơn giản cứ ngắt lá Rau Tần bỏ đại vào nồi canh chua là xong mà phải xắt nhuyễn rồi mới nêm, nêm cũng không để quá lâu mà nhắc nồi canh chua xuống ngay.
Rau Tần dễ trồng, cứ ngắt ngang một cành già rồi cắm xuống đất có ít phân chuồng, trấu, tưới ẩm vài ngày cái cành này sẽ ra rễ bám đất và phát triển mầm lá mới, mọc thêm nhánh mới, phát triển thành bụi . Tuy vậy, nếu vài cơn nắng nóng mà quên tưới Rau Tần cũng dễ bị chết khô. Phía sau nhà tôi đang có mấy bụi Rau Tần xanh tốt tôi trồng trong thùng sốp chỉ canh để tưới thôi chứ không sợ lũ ốc sên ăn lá non vì ốc sên kỵ lá Rau Tần, có lẽ do vị cay của nó nên ốc sên không dám đụng tới.
TỪ KẾ TƯỜNG
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét